ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

Παρνασσισμός

Λογοτεχνικό κίνημα  στα μέσα του 19ου αι. και ειδικά στη δεκαετία 1866 - 1876 Ξεκίνησε στο λογοτεχνικό περιοδικό του Παρισιού " Σύγχρονος Παρνασσός" ( που αποτελούσε αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασός  και την μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών) και εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη.   Αναπτύχθηκε σαν αντίδραση στη χρεοκοπία του ρομαντισμού και είναι ουσιαστικά μια αναβίωση του νεοκλασικισμού, δηλαδή του αισθητικού και καλλιτεχνικού κινήματος που αναπτύχθηκε στην δυτική Ευρώπη από την Αναγέννηση και μετά και πρέσβευε τη μίμηση των κλασικών προτύπων.

                                        ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

• Επηρεάστηκε από την αλματώδη ανάπτυξη των θετικών επιστημών που έλαβε χώρα στην δυτική Ευρώπη κατά τον 19ο αιώνα και, πολύ περισσότερο, από την καινούρια και αναπτυσσόμενη ταχύτατα επιστήμη της Αρχαιολογίας. 

•        Άντλησε τα περισσότερα θέματά του από τους Αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους, αλλά και από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας .

•        επιδίωκαν την πιστότητα, τη ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερβολή συναισθημάτων του ρομαντισμού.  

•              Καλλιεργεί ποίηση απρόσωπη και αντικειμενική.

•              Υιοθετεί απόλυτα ισορροπημένο και ψυχρό ποιητικό τόνο (ποίηση χωρίς αληθινή ζωή, χωρίς ανθρώπινη παρουσία, χωρίς συναίσθημα)

•        Η πιστότητα στα ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές 

•        Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες 

•        Μορφή: Ιδανικό της σχολής ήταν η τέλεια μορφολογική εμφάνιση και η ακριβολογία και η καλλιέργεια έντεχνων στροφικών συμπλεγμάτων γι’ αυτό και προκρίνουν τη φόρμα του σονέτου .

•         Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ήταν η επιδίωξη και χρήση της μοναδικής, ιδιαίτερης λέξης και η τάση για ρωμαλέο στίχο με πλούσια ομοιοκαταληξία. 

•        Χρήση εικόνων έντονων και εκρηκτικών, αλλά σε πλήρη ισορροπία μέσα στο κείμενο.                                                                                                                                                                     ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ    ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ   ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ

•        Στην Ελλάδα παρνασσικά ποιήματα έγραψαν ο Παλαμάς, ο Δροσίνης, ο Βιζυηνός, ο Μαβίλης, ο Σικελιανός, ο Βάρναλης και κυρίως ο Γρυπάρης, οι οποίοι και εξέφρασαν το πατριωτικό συναίσθημα και τη λατρεία του κλασικού. Οι ποιητές αυτοί φρόντιζαν ιδιαίτερα τη μορφή των στίχων τους και την ομοιοκαταληξία σεβόμενοι τους μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες και ενδιαφερόμενοι υπερβολικά για τη μορφή. 

•        Οι Έλληνες παρνασσιστές δεν κατόρθωσαν να φτάσουν στην απάθεια , καθώς διατήρησαν μια αισθηματολογία, με την έννοια του υποκειμενισμού, απέναντι στα θέματα τους. 

•        Εισήγαγαν την απλότητα, την καθημερινότητα και την θέρμη , ενώ μετέπλασαν και κάποια ρομαντικά θέματα (αγάπη για πατρίδα, ποίηση προσωπικού χώρου, αγάπη για ζωή).                                                                                                                                                             • Δημοτική γλώσσα (γενιά του δημοτικισμού)

~ ~~*Εκφράσεις... γιατί το λεμε έτσι*~~~!!!
ΠΡΑΣΣΕΙΝ ΑΛΟΓΑ
Όταν κάποιος σε μία συζήτηση μας λεει πράγματα με τα οποία διαφωνούμε ή μας ακούγονται παράλογα, συνηθίζουμε να λέμε: « Τί είναι αυτά που μου λες; Αυτά είναι αηδίες και πράσσειν άλογα».Το «πράσσειν άλογα» λοιπόν, δεν είναι πράσινα άλογα(χαχαχαχα... ) όπως πιστεύει πολύς κόσμος, αλλά αρχαία ελληνική έκφραση.Προέρχεται εκ του ενεργητικού απαρέμφατου του ρήματος «πράττω» ή/και «πράσσω» (τα δύο τ, αντικαθίστανται στα αρχαία και από δύο σ), που είναι το «πράττειν» ή/και «πράσσειν» και του «άλογο» που είναι ουσιαστικά το ουσιαστικό «λόγος» που σημαίνει λογική (σε μία από τις έννοιες του) με το α στερητικό μπροστά. Α-λογο το παράλογο, δηλαδή ,Πράσσειν άλογα, το να κάνει κανείς παράλογα πράγματα.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ

  Η  ΗΓΕΜΟΝΙΑ   ΤΗΣ  ΑΘΗΝΑΣ            Η Αθήνα κατόρθωσε να επεκτείνει τη συμμαχία ανάμεσα στους Έλληνες και τελικά τη μετέτρεψε σε ηγεμονία: α) μεταφορά του συμμαχικού ταμείου στην Ακρόπολη(454 π.Χ.) και β) ένοπλες επεμβάσεις των Αθηναίων στις συμμαχικές πόλεις με τηv παραμικρή υπόνοια αντίδρασης.

Η εποχή του Περικλή.

Το χρονικό πλαίσιο → Μόνο 15 χρόνια ειρήνης (τριακοντούτεις σπονδαί, 445 π.Χ) κυριαρχία του Περικλή στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας.

Χαρακτηρισμός → Ο Περικλής σφράγισε με τη δράση του την ανάπτυξη της Αθήνας α) στοεσωτερικό και β) στο εξωτερικό (απόλυτη κυριαρχία επί των συμμάχων). 5ος αι. π.Χ. →χρυσούς αιών του Περικλέους                                                                                                                                     Οι συνθήκες: 1) Καθιερώθηκε μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη και το θάνατο του Κίμωνα.2) Εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες στο αξίωμα του στρατηγού.                                          Ηγετικά προσόντα: 1) Επιβαλλόταν στο πλήθος χωρίς να περιορίζει τις ελευθερίες του. 2) Διέθετε πολιτική οξυδέρκεια («εγίγνετό τε λόγω μεν δημοκρατία,έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή»).

Η πολιτική του: 1) Ενίσχυσε το δημοκρατικό πολίτευμα (χρηματική αποζημίωση για τουςκληρωτούς άρχοντες, τους βουλευτές και τους δικαστές, δαπάνες για την πολιτιστικήανάπτυξη, θεωρικά).   2) Επέκτεινε την εμπορική επιρροή των Αθηναίων και προς τη Δύση(συμμαχία με την Εγέστα, τους Λεοντίνους και το Ρήγιο, συμμετοχή στην αποικία τωνΘουρίων, ανάδειξη του Πειραιά στο κυριότερο εμπορικό λιμάνι όλης της Μεσογείου).3) Διασφάλισε τα έσοδα του κράτους από α) τα μεταλλεία, β) τηφορολογία, γ) το φόρο των συμμάχων και δ) τις έκτακτες εισφορές.

α) Μεταλλεία (του Λαυρίου) → Εκμίσθωση σε ιδιώτες, εργασία από δούλους.                                          

 β) Φορολογία → Άμεση φορολογία σε στιγμές μεγάλης κρίσης, μετοίκιο, έμμεση φορολογίαγια τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια.                 

 γ) Φόρος των συμμάχων → Το συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα (454 π.Χ. , 8.000τάλαντα), τακτικοί και έκτακτοι φόροι προς τους συμμάχους υπό μορφή πολεμικών αποζημιώσεων.                                                                                                                                

  δ) Έκτακτες εισφορές → Θεσμός της λειτουργίας που αφορούσε τους πλουσιότερουςπολίτες και είχε υποχρεωτικό και τιμητικό ταυτόχρονα χαρακτήρα (οι βασικές λειτουργίες:   χορηγία, τριηραρχία, αρχιθεωρία, εστίαση, γυμνασιαρχία).

ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ

 ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ

 Ορισμός : γλωσσομάθεια είναι η γνώση πολλών γλωσσών. Ο άνθρωπος μπορεί να διατείνεται, να υποστηρίζει, ότι κατέχει μια γλώσσα, όταν είναι σε θέση να τη μιλά και να τη γράφει σωστά, γνωρίζοντας την προφορά, το λεξιλόγιο, τη σύνταξη και τους ιδιωματισμούς της.

 Οι λόγοι που είναι απαραίτητη η γλωσσομάθεια στην εποχή μας:

1.      η ανάπτυξη του τουρισμού και η καθιέρωση των ταξιδιών ως μέσου ψυχαγωγίας, επιβάλλουν τη γνώση ξένων γλωσσών, για να είναι δυνατή η επικοινωνία με τους άλλους λαούς.

2.      συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας. Επιτρέπει το άνοιγμα των αγορών, τη μεγιστοποίηση της παραγωγής, τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, λόγω του οικονομικού ανταγωνισμού. Δημιουργείται μια παγκόσμια αγορά.

3.      προσφέρει νέες θέσεις εργασίας. Δημιουργεί μια σειρά επαγγελμάτων, όπως δασκάλους ξένων γλωσσών.

4.      επιλύει καθημερινά προβλήματα. Η παγκοσμιοποίηση της ζωής απαιτεί επιστημονική, επαγγελματική και οικονομική διεθνή ενημέρωση.

5.      σε επαγγελματικό επίπεδο η γλωσσομάθεια επιτρέπει την προσέγγιση της ξένης βιβλιογραφίας και την επαφή με αλλόγλωσσους συναδέλφους.

6.      απότοκο του προηγούμενου είναι η ηθική πρόοδος του ατόμου, το οποίο εμπλουτίζει τις αξίες του, προωθεί την ειρήνη και τη δημοκρατία.

7.      η μελέτη της γλώσσας ενός λαού αποκαλύπτει και τον τρόπο σκέψης του.  Η κατανόηση των άλλων λαών αποτελεί ένα είδος πνευματικής ωφέλειας (γίνεται το άτομο κάτοχος της σοφίας, της σκέψης του άλλου λαού), και επιτρέπει τη συνειδητοποίηση των δικών μας ιδιαιτεροτήτων.

 Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τη γλωσσομάθεια :

1.      η αλλοτρίωση και υποδούλωση ενός λαού πραγματοποιούνται και μέσω της γλωσσικής αλλοτρίωσης, δηλαδή της αποξένωσης από την ίδια του τη γλώσσα.

2.      η εισβολή ξένων λέξεων στη γλώσσα μας είναι πλέον γεγονός. Ξένες λέξεις χρησιμοποιούνται και εκεί ακόμη που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ελληνικές και νοθεύουν το γλωσσικό μας πλούτο.

3.      ο μιμητισμός επεκτείνεται και στον ευρύτερο τρόπο ζωής.

4.      ο λαός απομακρύνεται από την παράδοση.

    Βέβαια όλα αυτά δεν ισχύουν, όταν κινούνται σε λογικό πλαίσιο και όταν η επαφή με άλλους πολιτισμούς μας προσφέρει στοιχεία που μπορούμε να τα αφομοιώσουμε δημιουργικά, έτσι ώστε να συνυπάρξουν με τα δικά μας και όχι να τα αντικαταστήσουν.

Η θεμιτή στάση απέναντι στη γλωσσομάθεια

Σε ό,τι αφορά την ενασχόληση με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, όπως άλλωστε και στα περισσότερα ζητήματα, θα πρέπει να τηρείται το μέτρο, προκειμένου η ξένη γλώσσα να μην αντιμετωπίζεται ως σημαντικότερη από τη μητρική και να μην θέτει έτσι σε δεύτερη μοίρα την κατάκτηση της φυσικής γλώσσας του κάθε ατόμου. Ειδικότερα:

- Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι νέοι πως η μητρική τους γλώσσα, με βάση την οποία έρχονται σ’ επαφή με τα διάφορα αντικείμενα γνώσης, αλλά και μέσω της οποίας επικοινωνούν με το κοινωνικό τους περιβάλλον, αποτελεί το γλωσσικό κώδικα που τους προσφέρει τα ουσιαστικότερα οφέλη σε πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο. Η ελλιπής γνώση της μητρικής γλώσσας λειτουργεί υπονομευτικά στην προσπάθειά τους να διευρύνουν το εύρος των γνώσεών τους, εφόσον δεν τους επιτρέπει την πλήρη κατανόηση όλων εκείνων των πνευματικών ερεθισμάτων με τα οποία έρχονται καθημερινά σ’ επαφή. Η αδυναμία κατανόησης ενός κειμένου ή η αδυναμία πρόσληψης του συνόλου των αναγκαίων πληροφοριών από το άκουσμα μιας ομιλίας ή μιας διδασκαλίας, υποδηλώνει ανεπαρκή κατάκτηση του μητρικού γλωσσικού κώδικα, και άρα χαμηλότερη απόδοση στην εκπαιδευτική τους προσπάθεια.

Αντιστοίχως, στο πλαίσιο των κοινωνικών συναναστροφών, η ελλιπής γνώση της μητρικής γλώσσας οδηγεί σε περιορισμένες δυνατότητες λεκτικής έκφρασης ιδεών και συναισθημάτων, που δεν επιτρέπουν στο άτομο να βιώσει στην πληρότητά του την κοινωνικότητά του, αφού δεν είναι πάντοτε σε θέση να αντεπεξέλθει στις ανάγκες ενός ουσιαστικού διαλόγου.

- Η μητρική γλώσσα είναι ένας από τους σημαντικότερους φορείς πλήθους στοιχείων που συνδέονται με την εθνική ταυτότητα του ατόμου, αλλά και με το ξεχωριστό της ατομικής του προσωπικότητας, η οποία έχει εν πολλοίς δημιουργηθεί υπό την επίδραση της γλώσσας του. Οποιαδήποτε σκέψη ή αίσθηση, επομένως, πως μια ξένη γλώσσα υπερέχει έναντι της μητρικής, λειτουργεί μειωτικά για την ίδια την ταυτότητα του ατόμου.

Αποτελεί, άρα, ευθύνη τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονιών να δημιουργήσουν έγκαιρα στους νέους βαθιά εκτίμηση για την αξία της μητρικής γλώσσας, χωρίς βέβαια να χρωματίζουν αυτή την εκτίμηση με εθνικιστικές αντιλήψεις που μόνο να ζημιώσουν μπορούν την πραγματική συνεισφορά της μητρικής γλώσσας.

- Σε ό,τι αφορά τους φορείς εκπαίδευσης είναι σημαντικό να υπάρξει κατάλληλη μέριμνα για την όσο το δυνατόν πληρέστερη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζεται η αξία της γλωσσομάθειας, και άρα η διδασκαλία των ξένων γλωσσών. Καλείται, επομένως, το εκπαιδευτικό σύστημα να προσφέρει εκσυγχρονισμένη και άρτια διδασκαλία τόσο της μητρικής γλώσσας όσο και της ξένης, προκειμένου ο κάθε νέος να λαμβάνει από το σχολείο τα αναγκαία γλωσσικά εφόδια. 

Κλασική εποχή

Κλασσική εποχή (480‐323 π.Χ.)

2.3. Κλασική εποχή (480‐323 π.Χ.)
Ορισμός και χρονικά όρια . Κλασική ονομάζεται η εποχή που μεσολαβεί από το τέλος των
περσικών πολέμων (480 π.Χ.) μέχρι το θάνατο του μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.).
Αξιολόγηση. Ο χαρακτηρισμός κλασική αποδίδεται στην εποχή αυτή, διότι: α) οι
συντελεστές της και τα επιτεύγματά τους θεωρούνται ανώτερα από κάθε προηγούμενο, β)
τα δημιουργήματά της όχι μόνο επεβίωσαν αλλά και άσκησαν δημιουργική επίδραση σε
μεταγενέστερες εποχές και γ) τότε διαμορφώθηκαν οι αξίες που θεμελίωσαν το σύγχρονο
δυτικό πολιτισμό.
Χαρακτηριστικά (κατά χρονολογική σειρά):
 Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της νίκης των Ελλήνων στους περσικούς πολέμους
(αυτοπεποίθηση, ψυχική ευφορία, αίσθηση αυτάρκειας και υπεροχής έναντι των
«βαρβάρων») που λειτούργησαν ως κίνητρο για τα μεγάλα επιτεύγματα.
 Η ηγεμονία της Αθήνας και η αντιπαράθεσή της με τη Σπάρτη → διαίρεση του
ελληνικού κόσμου σε δύο μεγάλους συνασπισμούς, εμφύλια σύρραξη
(Πελοποννησιακός πόλεμος).
 Παρέμβαση των Περσών στα ελληνικά πράγματα με παροχή χρημάτων ή
στρατιωτικής βοήθειας (α΄ μισό του 4ου αι. π.Χ.).
 Ιδέα της πανελλήνιας ένωσης → Ελληνισμός της Μακεδονίας, προεργασία από τον
Φίλιππο τον Β΄ και ολοκλήρωση από τον Μεγάλο Αλέξανδρο.
Η συμμαχία της Δήλου – Αθηναϊκή ηγεμονία.
Η ίδρυση της συμμαχίας της Δήλου και η μετατροπή της σε αθηναϊκή ηγεμονία συνδέεται
άρρηκτα με τα εσωτερικά πολιτικά πράγματα της Αθήνας και με τον αγώνα εναντίον των
Περσών που ακόμη συνεχιζόταν. Συγκεκριμένα:
1. Μετά τους περσικούς πολέμους η Αθήνα εξελίχτηκε σε μεγάλη ναυτική δύναμη.
2. Για να προωθήσει τα συμφέροντά της ίδρυσε την Α΄ Αθηναϊκή συμμαχία (478/7 π.
Χ.) και τέθηκε επικεφαλής μεγάλου μέρους των ελληνικών πόλεων. Χαρακτηριστικά
της συμμαχίας: α) έδρα στη Δήλο (Δηλιακή συμμαχία), β) συμμαχικό ταμείο και
ετήσια συγκέντρωση των αντιπροσώπων στη Δήλο, γ) φόρος σε πλοία ή χρήματα
και δ) (στην αρχή) όλα τα μέλη τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.
3. Η Αθήνα χρησιμοποίησε τη συμμαχία ως μέσο επικράτησης (εναντίον των Περσών)
και επιβολής κυριαρχίας (στους ίδιους τους συμμάχους).
4. Όσοι Έλληνες δεν είχαν προσχωρήσει στη συμμαχία δεν εκδήλωναν φανερά την
αντίθεσή τους – ακόμη και οι Σπαρτιάτες ήταν επιφυλακτικοί.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Β ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ -ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ

1. Κατανόηση της πηγής
- Ποιο είναι το θέμα που πραγματεύεται;
- Ποιες είναι οι βασικές ιστορικές έννοιες που εμπεριέχονται;
- Ποια είναι η άποψη του δημιουργού για το θέμα;
- Ποιες αξίες ενυπάρχουν;
- Ποια προβλήματα επισημαίνονται;
- Ποιο αποτέλεσμα αναμένεται από το δημιουργό της πηγής;

Χαρακτηριστικά δεύτερου ελληνικού αποικισμού.

1. Εξάπλωση των Ελλήνων στα όρια του τότε γνωστού κόσμου (Μεσόγειος + Εύξεινος
Πόντος).
2. Περιορισμός της δραστηριότητας άλλων λαών (π.χ. των Φοινίκων).
3. Σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτιστική εξέλιξη.
Οικονομία → α) Επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας εκτός των ορίων των πόλεων –
κρατών ∙ β) ανάπτυξη του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα της οικονομίας
(μεταποίηση, εμπόριο και υπηρεσίες) ∙ γ) εμπόριο με κοπή και χρήση νομίσματος, δηλ.
συναλλαγές με εμπορευματοχρηματικό χαρακτήρα.

Κοινωνία → Κοινωνικές συνέπειες λόγω οικονομικών μεταβολών: α) κρίση της
αριστοκρατικής κοινωνίας και εξουσίας λόγω ανάρρησης των πολιτών που πλούτισαν από
το εμπόριο ∙ β) αύξηση της δουλείας λόγω ανάγκης για περισσότερα και φτηνότερα
εργατικά χέρια (οι αργυρώνητοι δούλοι ως παράγων οικονομικής ανάπτυξης).
Πολιτισμός → α) Οι άποικοι μετέφεραν τα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού στις νέες
τους πατρίδες, π.χ. η διάδοση της γραφής και ειδικά του χαλκιδικού αλφαβήτου στους
ιταλικούς λαούς∙ β) οι άποικοι αντάλλαξαν πολιτιστικά στοιχεία με τους γηγενείς
πληθυσμούς (πολιτιστικοί πειραματισμοί).

Τα πολιτεύματα. Χαρακτηριστικά.
1. Η πόλη – κράτος ήταν ο βασικός θεσμός πολιτικής οργάνωσης.
2. Στο εσωτερικό της αναπτύχθηκαν ισχυρές κοινωνικές τάξεις, οι οποίες άσκησαν
εξουσία.
3. Σε κάθε πόλη – κράτος ήταν διαφορετική η εξέλιξη του πολιτεύματος.
4. Θεωρητικά η εξέλιξη του πολιτεύματος ακολουθεί την εξής πορεία: α) βασιλεία →
β) αριστοκρατία → γ) ολιγαρχία → δ) τυραννίδα → ε) δημοκρατία.
α) βασιλεία → Παρακμή και πτώση της με την ίδρυση πόλεων ‐ κρατών∙ παρέμεινε
μόνο εκεί που διατηρήθηκε ο φυλετικός τρόπος οργάνωσης (π.χ. Ήπειρος, Μακεδονία).
β) αριστοκρατία → Η εξουσία στα χέρια των αρίστων (ευγενική καταγωγή + κατοχή
γης)∙ η εγκαθίδρυση αριστοκρατικών πολιτευμάτων συνδέεται με τη συγκρότηση των
πόλεων – κρατών.
γ) ολιγαρχία → 1) Κρίση των αριστοκρατικών πολιτευμάτων επειδή α) ήρθαν στην
επιφάνεια νέες κοινωνικές τάξεις λόγω ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας, β)
αυτές οι κοινωνικές τάξεις διεκδίκησαν μερίδιο στην εξουσία και γ) εμφανίστηκε το
καινούργιο στρατιωτικό σώμα της οπλιτικής φάλαγγας, διά του οποίου καλλιεργήθηκε η
έννοια της ισότητας σε όλα τα επίπεδα.
2) Όξυνση των κοινωνικών διαφορών και των συγκρούσεων μεταξύ ευγενών και
πλουσίων και πλήθους (τέλη του 7ου και αρχές του 6ου αι. π.Χ.).
3) Αντιμετώπιση της κατάστασης με την κωδικοποίηση του άγραφου, εθιμικού
δικαίου, η οποία ανατέθηκε σε πρόσωπα κοινής αποδοχής από την τάξη των ευγενών
(νομοθέτες / αισυμνήτες: Λυκούργος, Δράκων, Σόλων, Πιττακός, Ζάλευκος, Χαρώνδας κ.λπ.)
4) Συνέπεια: Συμμετοχή στη διακυβέρνηση της πολιτείας ανάλογα με την
οικονομική κατάσταση των πολιτών, δηλ. με βάση το εισόδημα, άρα διεύρυνση της
πολιτικής βάσης → μεταβολή του πολιτεύματος από αριστοκρατικό σε ολιγαρχικό /
τιμοκρατικό.
δ) τυραννίδα → 1) Η ολιγαρχία δεν έδωσε λύση στα προβλήματα του πλήθους.
2) Οι αντιθέσεις υποδαυλίστηκαν από συγκεκριμένα πρόσωπα
(ευγενείς) που ήθελαν να επιβάλουν τη δική τους εξουσία.
3) Τα πρόσωπα αυτά αναδείχτηκαν σε ηγέτες των κατώτερων κοινωνικών ομάδων, στην υποστήριξη των οποίων βασίστηκαν για να καταλάβουν την εξουσία → εγκαθίδρυση τυραννίδος / τυραννικού καθεστώτος με «προσωπικό» χαρακτήρα (Πολυκράτης / Σάμος, Περίανδρος / Κόρινθος, Θεαγένης / Μέγαρα, Πεισίστρατος / Αθήνα).
4) Ορισμένοι τύραννοι φρόντισαν για την ανάπτυξη της πόλης τους και για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των πολιτών.5) Οι περισσότεροι είχαν βίαιο τέλος (δολοφονήθηκαν).
ε) δημοκρατία → 1) Εμφανίζεται μετά τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. και στις λιγότερες (όχι
στις περισσότερες) περιοχές, π.χ. στην Αθήνα, με τη μεταρρύθμιση του Κλεισθένη.
2) Βασικό πολιτειακό όργανο γίνεται η συνέλευση όλων των
ενηλίκων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα, δηλ. η εκκλησία του δήμου.
3) Καθιερώνονται τα δικαιώματα της ισηγορίας (= κάθε πολίτης να
εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του για τη διαχείριση των κοινών) και τηςισονομίας (= κάθε
πολίτης να συμμετέχει στη διαμόρφωση και την ψήφιση των νόμων).
Γενικά: Κάθε πόλη – κράτος παγίωσε ένα συγκεκριμένο σύστημα διακυβέρνησης, π.χ.
Σπάρτη (7ος – 2ος αι. π.Χ.) → ολιγαρχικό πολίτευμα
Αθήνα (7ος – 6ος αι. π.Χ.) → όλο το φάσμα των πολιτευμάτων, μέχρι τη θεμελίωση της
δημοκρατίας.

ΜΜΕ

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΠΟΙΗΣΗ

Τα χαρακτηριστικά του ρομαντισμού

Ο ρομαντισμός χαρακτηρίζεται κυρίως από

-την άρνηση του ορθολογικού πνεύματος του διαφωτισμού και την αμφισβήτηση της τυποποίησης του κλασικισμού,

-τη στροφή προς την αδέσμευτη, μερικές φορές αχαλίνωτη, φαντασία και το συναίσθημα,
-το απόλυτο, το συγκινησιακό, το ιδανικό και το υπερβολικό ελκύουν τον ρομαντικό καλλιτέχνη.

- την επιστροφή στη φύση και το παρελθόν,

-από διάθεση απαισιοδοξίας και μελαγχολίας καθώς και νοσταλγία για τα περασμένα,

-την τάση για το παράδοξο, το υπερφυσικό και το εξωτικό, το μυστηριώδες, το όνειρο, το ασαφές και το συγκεχυμένο.

Ως προς τη μορφή και τα εκφραστικά μέσα, τα ρομαντικά κείμενα χαρακτηρίζονται από

-ελευθερία στη μορφή, ποικίλα εκφραστικά μέσα και κυρίως δυνατές εικόνες,

-από έντονο ρυθμό,

- συνήθως έχουν στροφές, μέτρο και ομοιοκαταληξία.

Ως προς τη θεματογραφία, οι ρομαντικοί δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση

-στην έκφραση προσωπικών συναισθημάτων του «εγώ» του ήρωα ή του δημιουργού.

-στη  μελαγχολική διάθεση, απαισιοδοξία, νοσταλγία.

- στην προσωπική εμπειρία της φύσης. Ο ρομαντικός ποιητής θεωρεί ότι η φύση είναι η «αντανάκλαση» της ψυχής, του εσωτερικού κόσμου και επιδιώκει την ταύτιση με τη φύση. Γι’ αυτό και συχνά στα ρομαντικά ποιήματα ο ποιητής εκστασιάζεται στη θέα της φύσης.

-Προσπάθεια να εκφραστεί το «εσώτερο ιδανικό» μέσα από εικόνες που παρουσιάζουν τα οράματα του ποιητή.

    -    Το όνειρο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελεί την πύλη που οδηγεί κατευθείαν στα άδυτα της ψυχής, στο υποσυνείδητο.

-στο θεό και τη θρησκευτικότητα,

-στις περιπέτειες, στον ηρωισμό και στους αγώνες για την ελευθερία,

- στον έρωτα που συνήθως παρουσιάζεται εξιδανικευμένος, μελαγχολικός, ανολοκλήρωτος και καταδικασμένος στο θάνατο  και το πένθος.                                                                                                                               

- σε θέματα από τους μεσαιωνικούς ευρωπαϊκούς θρύλους .την παράδοση και την εθνική ιστορία των λαών,                                                                                                                                               -  σε υποβλητικά σκηνικά, όπως τα νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία, σκιερά δάση, μυστηριώδεις λίμνες και ποτάμια, θάλασσα, άνεμος, ομίχλη, φυσικά τοπία σ’ όλες τις εποχές του χρόνου, τα ερείπια και οι αρχαιολογικοί χώροι, τα νεκροταφεία και οι τάφοι.

Για τον ελληνικό ρομαντισμό

Ποίηση 1. Επτανησιακή Σχολή, 19^ος αιώνας.

Μεγάλη και σημαντική υπήρξε η  άνθηση της λογοτεχνίας τον 19^ο αιώνα στα Επτάνησα. Καλλιεργήθηκαν όλα τα είδη του λόγου (θέατρο, δοκίμιο, πεζό). Ο κύριος όγκος, όμως, των έργων ήταν η ποίηση και μ' αυτή θα ασχοληθούμε εδώ.

• Επηρεάστηκαν δημιουργικά από την Κρητική λογοτεχνία, το δημοτικό τραγούδι, τον Χριστόπουλο και τον Βηλαρά και, τέλος, από την ιταλική και γερμανική Αναγέννηση και τον ρομαντισμό  στις απόψεις τους για τη γλώσσα και την ποίηση.

• Είναι η μόνη λογοτεχνική κίνηση της ελληνικής λογοτεχνίας με κοινές αρχές, αντιλήψεις και αισθητικές προϋποθέσεις. Αποτέλεσε το πρότυπο πάνω στο οποίο συντελέστηκε η πολιτιστική ανανέωση της Ελλάδας.

• Τα έργα χαρακτηρίζονται από λατρεία για τη φύση, υμνείται ο έρωτας, και υπέρτατες αξίες θεωρούνται  η γυναίκα και η πατρίδα ,η  θρησκεία.

• Χρησιμοποιούν -μαζικά-  τη δημοτική γλώσσα και παίρνουν θέση υπέρ της στη διαμάχη με τους αρχαϊστές.

• Τα έργα - και κυρίως τα ποιήματα- διακρίνονται για την εκφραστική τους τελειότητα, το υψηλό επίπεδο του στοχασμού τους και την αποφυγή οποιασδήποτε ρητορείας.
• Ακολουθούν   το ρεύμα  του ρομαντισμού.  Δίνουν  έμφαση  στην  ελευθερία  του  καλλιτέχνη, κυριαρχεί  το συναίσθημα  και η  φαντασία  ,το  απόλυτο  και το υπερβολικό το ιδανικό και το συγκινησιακό.

• Εμβληματική φιγούρα της σχολής είναι ο Σολωμός. Με βάση τον Σολωμό χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες.

Προσολωμικοί. Προετοίμασαν το έδαφος αν και ανήκουν στην εποχή τουΔιαφωτισμού. Εξέχοντες ο Μαρτελάος (δάσκαλος του Σολωμού και του Φώσκολου, φιλελεύθερος επαναστάτης, που έγραψε ένα  "Θούριο") και ο Κουτούζης, ο αντίπαλος του, που έγραψε σατιρικά ποιήματα. Οι Ζακυνθινοί Κουρτσόλας,  Δανελάκης (Ξενιτεμένο μου πουλί), Σιγούρος.

Σολωμικοί. Σύγχρονοι και μεταγενέστεροι του Σολωμού. Κινήθηκαν στη σκιά του  και ακολούθησαν  το πρότυπό του. Δεν τον έφτασαν  αλλά ο καθένας άγγιξε μια πλευρά του Σολωμού. Πολυλάς (πρώτος εκδότης του Σολωμού), Μαρκοράς (‘Όρκος’), Τερτσέτης (ο δικαστής που γλίτωσε τον Κολοκοτρώνη με την θετική του ψήφο και στον οποίο υπαγόρευσε τα απομνημονεύματα του ο ήρωας της Επανάστασης), Μάτεσης, Τυπάλδος, Μανούσος, Μελλισηνός και (μετασολωμικοί) Καλοσγούρος, Μαβίλης, Μαρτζώκης, Άμβλιχος.

Εξωσολωμικοί. Αν και Επτανήσιοι, κινούνται έξω από την επίδραση του Σολωμού και έχει ο καθένας διάφορες ιδιοτυπίες. Κάλβος ,Βαλαωρίτης

Ο ελληνικός ρομαντισμός εκφράστηκε από τους Φαναριώτες ή τη λεγόμενη Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή κατά την περίοδο 1830-1880.

-Οι Φαναριώτες, οι οποίοι κατάγονταν από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, είχαν γαλλική παιδεία και εισάγουν στη νεοελληνική λογοτεχνία τη λόγια (καθαρεύουσα) γλώσσα και το ρομαντισμό.

-Ο ελληνικός ρομαντισμός έχει τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, αλλά διαμορφώνει και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

- στροφή προς το ένδοξο αρχαίο παρελθόν, αλλά και το πρόσφατο, πατριωτική έξαρση και υμνολογία για τον ηρωικό αγώνα εναντίον των Τούρκων,

- μελαγχολική διάθεση και απαισιοδοξία, θέματα πένθους και θανάτου που φθάνουν στην υπερβολή,

-χρήση της καθαρεύουσας,

-ψυχρότητα,

- ύφος ρητορικό, πομπώδες και στόμφος που σήμερα ενοχλεί.

Εκπρόσωποι του ελληνικού ρομαντισμού: Αλέξανδρος και Παναγιώτης Σούτσος, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Γεώργιος Ζαλοκώστας, Θεόδωρος Ορφανίδης, Ιωάννης Καρασούτσας, Σπυρίδων Βασιλειάδης, Δημοσθένης Βαλαβάνης, Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος, Αχιλλέας Παράσχος, κάποια ποιήματα του Γεωργίου Βιζυηνού, κ.ά.

Επισήμανση: Δεν χρησιμοποιούν πάντα την καθαρεύουσα. Μερικές φορές γράφουν και σε δημοτική.

-Θεωρείται ότι ο ρομαντισμός εισβάλλει στη νεοελληνική λογοτεχνία με το πολύστιχο δραματικό ποίημα (είναι θεατρικό κείμενο με διαλόγους) του Παναγιώτη Σούτσου Οδοιπόρος (1831).

Προσοχή!

Στοιχεία ρομαντισμού μπορούμε να βρούμε και στην ποίηση ορισμένων ποιητών της Επτανησιακής Σχολής, όπως είναι ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Σ’ αυτούς μάλιστα τους ποιητές έχουμε υγιή και γόνιμη έκφραση των ρομαντικών στοιχείων.

ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

Δε δέχουμαι τα σύνορα,

 δε με χωρούν τα φαινόμενα, 

πνίγουμαι! 

Την αγωνία τούτη βαθιά, αιματερά να τη ζήσεις,

 είναι το δεύτερο χρέος.

Ο νους βολεύεται, έχει υπομονή, του αρέσει να παίζει· 

μα η καρδιά αγριεύει, δεν καταδέχεται αυτή να παίξει, 

πλαντάει και χιμάει να ξεσκίσει το δίχτυ της ανάγκης.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

O νους: "Γιατί να χανόμαστε κυνηγώντας το αδύνατο; 

Μέσα στον ιερό περίβολο των πέντε αιστήσεων

 χρέος μας ν΄ αναγνωρίσουμε τα σύνορα του ανθρώπου."

Μα μια άλλη μέσα μου φωνή, ας την πούμε έχτη δύναμη, 

ως την πούμε καρδιά, αντιστέκεται και φωνάζει: 

"Όχι! Όχι! 

Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! 

Να σπας τα σύνορα! 

Ν΄ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου!

 Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!"
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύουμαι! 

Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι.

Ρωτώ, ξαναρωτώ χτυπώντας το χάος:

 Ποιος μας φυτεύει στη γης ετούτη

 χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; 

Ποιος μας ξεριζώνει από τη γης ετούτη 

χωρίς να μας ζητήσει την άδεια;

Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, αδύναμο, καμωμένο 

από λάσπη κι ονείρατα. 

Μα μέσα μου νογώ να στροβιλίζουνται 

όλες οι δυνάμες του Σύμπαντου.

Θέλω μια στιγμή, προτού με συντρίψουν,

 ν΄ ανοίξω τα μάτια μου και να τις δω.

 Αλλο σκοπό δε δίνω στη ζωή μου.

Από την "Ασκητική" 

του Νικολάου Καζαντζάκη

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ  ΝΙΚΟΥ  ΚΑΖΑΝΤΑΚΗ. ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ  ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΕ , ΤΑΞΙΔΕΨΕ, ΓΝΩΡΙΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ,ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ,ΕΝΕΣΚΥΨΕ  ΣΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΑΠΟΦΑΝΘΗΚΕ..........