Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016

Η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας – Res publica

3.4. Η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας – Res publica
Εισαγωγικά στοιχεία.
Χρονολογικό ορόσημο: 509 π.Χ. → α) τέλος της περιόδου της βασιλείας μετά από εξέγερση
των πατρικίων ∙
β) εγκαθίδρυση καινούργιου πολιτεύματος που ονομά –
στηκε res publica (= δημοκρατία), αν και στην ουσία
ήταν αριστοκρατικό ∙ στην εξουσία οι πατρίκιοι ∙
γ) απομάκρυνση των Ετρούσκων.
509 – τέλη 3ου αι. π.Χ. → Δύο αιώνες εσωτερικών και εξωτερικών ζυμώσεων για τη Ρώμη:
α) (στο εσωτερικό) κοινωνικοί αγώνες μέχρι την εξίσωση πατρι –
κίων – πληβείων ∙
β) (στο εξωτερικό) πολιτική κατακτήσεων μέχρι οι Ρωμαίοι αφενός
να κυριαρχήσουν στην ιταλική χερσόνησο και αφετέρου να νι‐
κήσουν τους Καρχηδονίους στη δυτική Μεσόγειο.
Οι κοινωνικοί αγώνες. Δύο αιώνες αγώνων των πληβείων για την απόκτηση ίσων πολιτικών
δικαιωμάτων. Τα γεγονότα:
1) Δήμαρχοι – αρχές του 5ου αι. → καινούργια μορφή εξουσίας που τους ανήκε.
Οι δήμαρχοι → α) εκλογή για ένα χρόνο
β) πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα
γ) προστασία των πληβείων από αυθαιρεσίες των πατρικίων
δ) δικαίωμα veto (δηλ. άρνησης ψήφισης όποιου νόμου στρεφόταν κατά
των συμφερόντων των πληβείων).
2) Καταγραφή εθιμικού δικαίου (Δωδεκάδελτος) – μέσα 5ου αι. → αποτροπή δικαστικών
αυθαιρεσιών των πατρικίων.
3) Κατάργηση του νόμου που απαγόρευε τους μεικτούς γάμους (μεταξύ πατρικίων –
πληβείων).
4) Κατάκτηση πολιτικής ισότητας μετά από έναν αιώνα:
α) δικαίωμα του εκλέγεσθαι στο αξίωμα του υπάτου (4ος αι.) ∙
β) δικαίωμα του εκλέγεσθαι στο αξίωμα του μεγίστου αρχιερέως (τέλη 4ου αι.).
Η πολιτική οργάνωση.
res publica → πολίτευμα, στο οποίο υπήρχαν τρεις βασικοί φορείς / μορφές εξουσίας: οι
άρχοντες, η σύγκλητος και οι εκκλησίες.

Οι άρχοντες → η εκτελεστική εξουσία της πολιτείας / πολυπληθής ομάδα.
1) Οι δύο ύπατοι: α) εκλογή για ένα χρόνο ∙
β) συγκέντρωση όλων των εξουσιών που παλιότερα ανήκαν στον βασιλιά∙
γ) μεγαλοπρεπής εμφάνιση και δωδεκαμελής συνοδεία από ραβδούχους∙
δ) δυνατότητα παραχώρησης όλων των εξουσιών σε έναν από τους δύο
για 6 μήνες, αν η περίσταση κρινόταν ως κρίσιμη (δικτάτορας).
2) Οι δύο τιμητές → εκλογή για 18 μήνες με συγκεκριμένα καθήκοντα:
α) κατάταξη των πολιτών ανάλογα με τα περιουσιακά τους στοιχεία
(τίμηση) ∙
β) σύνταξη του καταλόγου των συγκλητικών ∙
γ) κατάρτιση του προϋπολογισμού του κράτους ∙
δ) επίβλεψη των ηθών και ανάλογη δικαιοδοσία στέρησης των πολιτικών
δικαιωμάτων.
3) Άλλοι άρχοντες, με μικρότερης σημασίας αξιώματα: οι δήμαρχοι, οι πραίτωρες, οι ταμίες,
οι ανθύπατοι.
Η σύγκλητος → εκπρόσωπος της ιστορικής συνέχειας του ρωμαϊκού κράτους / σώμα με
μεγάλο κύρος και δύναμη την περίοδο της δημοκρατίας αλλά και της αυτοκρατορίας:
α) 300 ισόβια μέλη, όλοι πρώην ανώτατοι άρχοντες ∙
β) νομοθετική και εκτελεστική εξουσία ∙
γ) δικαιοδοσίες σε θέματα οικονομικά, θρησκευτικά και εξωτερικής πολιτικής ∙
δ) αποφάσεις με ισχύ νόμου (τα δόγματα) .
Οι εκκλησίες → Λειτούργησαν προοδευτικά τρεις:
α) Η φρατρική εκκλησία → συνέλευση των πατρικίων ∙ χωρίς ουσιαστική δύναμη την
περίοδο της δημοκρατίας ∙ διατήρηση μόνο για λόγους παράδοσης.
β) Η λοχίτιδα εκκλησία → συνέλευση των στρατευμένων, πατρικίων και πληβείων ∙
αποφάσεις κατά λόχους ∙ εκλογή των υπάτων, των τιμητών και των πραιτώρων.
γ) Η φυλετική εκκλησία → συνέλευση των πληβείων αρχικά, όλων των Ρωμαίων αργότερα ∙
συγκέντρωση κατά φυλές (δηλ. ανάλογα με τον τόπο κατοικίας) ∙ ψήφιση των νόμων και
εκλογή των κατώτερων αρχόντων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου