ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΟΙΗΣΗ

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΉ ΣΧΟΛΗ - ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

Επτανησιακή σχολή (λογοτεχνία)

Με τον όρο επτανησιακή σχολή εννοούμε τη λογοτεχνική παραγωγή των Ιονίων νήσων από τις τελευταίες δεκαετίας του 18ου αι. έως το τέλος του 19ου αι. Επίκεντρο αυτής της αξιόλογης παραγωγής είναι ο Διονύσιος Σολωμός.

Γενικά χαρακτηριστικά της ποιητικής παραγωγής

·         σχεδόν αποκλειστική χρήση δημοτικής γλώσσας (και θεωρητική υποστήριξή της από τους περισσότερους)

·         έμπνευση από την ιταλική στιχουργία

·         ιδεαλιστική αντίληψη της τέχνης

·         ιδανισμός στην παρουσίαση της γυναίκας

·         πατριδολατρία

·         αγάπη για την φύση(εξιδανίκευση αυτής)

·         πλούσια φαντασία, δύναμη και ενέργεια εικόνων

·         διάχυτη αγάπη για τον άνθρωπο και το κάλος

·         βαθιά ειλικρίνια και αισθηματικότητα

·         ελευθερία και αγωνιστικότητα

·         θρησκεία, αγάπη και χρέος

Σολωμικοί ποιητές

Το έργο τους φέρει τα ίχνη της σολωμικής επίδρασης, ενώ οι ίδιοι συνέβαλαν στη μελέτη και τη διάδοση της ποίησης του Σολωμού.Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Αντ. Μάτεσης, ο Γεώργιος Τερτσέτης και η σημαντική προσπάθειά του για τη διάδοση της δημοτικής γλώσσας, ο Γερ. Μαρκοράς με το έργο Ο Όρκος και ο Ιάκωβος Πολυλάς ο οποίος εξέδωσε  τα Ευρισκόμενα, το σύνολο των έργων του Δ. Σολωμού.

Εξωσολωμικοί ποιητές

Δεν ανήκουν στη σφαίρα επιρροής του Σολωμού. Κυριότεροι εκπρόσωποι των εξωσολωμικών ποιητών θεωρούνται ο Ανδρέας Κάλβος (1792-1869), ο έτερος κορυφαίος της επτανησιακής ποίησης, αν και στην εποχή του το έργο του αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από τους συμπατριώτες του. Σημαντικός ποιητής είναι και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879), που λειτουργεί και ως μεσολαβητής ανάμεσα στην επτανησιακή και την ελλαδική (αθηναϊκή) λογοτεχνία του 19ου αι. -. Ξεχωριστός υπήρξε επίσης ο Ανδρέας Λασκαράτος Μυστήρια της Κεφαλονιάς, Ιδού ο Άνθρωπος- καταγραφέας ηθών με επαναστατικές ιδέες. Αφορίστηκε από την εκκλησία εξαιτίας της σύγκρουσής του με τον τοπικό κλήρο.

ΜΕΤΑΣΟΛΩΜΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ: Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ανδρέας  Λασκαράτος ,Ιωάννης  Ζαμπέλιος με  επιδράσεις  της αθηναικης   σχολής. Ο Λορέντζος  Μαβίλης  με τα σονέτα του

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ανδρέας Λασκαράτος, Ιωάννης Ζαμπέλιος, με επιδράσεις κυρίως της αθηναϊκής σχολής. Ανάμεσά τους διακρίνεται ο Λορέντζος Μαβίλης(1860-1912 με τα αριστοτεχνικά σονέτα του .

 Ρομαντισμός

O Ρομαντισμός αποτελεί καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στη Δυτική Ευρώπη ως αντίδραση στον ορθολογισμό του Διαφωτισμού. Αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, για να εξαπλωθεί αργότερα κυρίως στη Γαλλία, την Ισπανία κατ την Ελλάδα για 50 χρόνια. Οι ρομαντικοί κηρύσσουν την επιστροφή στις ρίζες των λαϊκών πολιτισμών με κυρίαρχο στοιχείο  το συναίσθημα αντί της λογικής. Δίνεται έμφαση στην πρόκληση ισχυρής συγκίνησης μέσω της τέχνης με μεγαλύτερη ελευθερία στη φόρμα, σε σχέση με τις περισσότερο κλασικές αντιλήψεις.

ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

Οι παρνασσιστές, επιδίωκαν την πιστότητα, τη ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερπροβολή συναισθημάτων του ρομαντισμού. Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες. Η πιστότητα στα ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές και την επιμονή στην αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων, ειδικά των επιθέτων. Αντλούσαν την έμπνευσή τους από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας. Στράφηκαν προς την κλασική (ελληνική και ρωμαϊκή) αρχαιότητα αλλά και προς τον ινδικό πολιτισμό. Ως προς τη μορφή, οι παρνασσιστές επιδίωκαν την απόλυτη τελειότητα. Επεξεργάζονταν πολύ τους στίχους και πειθαρχούσαν απόλυτα στους μετρικούς κανόνες.   Ανάμεσα στους εκπροσώπους της σχολής των παρνασσιστών συγκαταλέγονται οι  Πωλ Βερλαίν, Τεοντόρ ντε Μπανβίλ, Κατούλ Μεντές. Στην Ελλάδα, επιδράσεις του παρνασσισμού υπάρχουν σε ποιήματα του Κωστή Παλαμά (στα πρώτα του ποιήματα), του Γρυπάρη, του Μαλακάση, του Πορφύρα, του Μαβίλη .

Με τον όρο παρνασσισμός αναφερόμαστε στην ποιητική σχολή που αναπτύχθηκε στη Γαλλία, στα μέσα του 19ου αιώνα και ειδικά στη δεκαετία 1866 - 1876. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1866 από τους Κατούλ Μαντές και Ξαβιέ ντε Ρικάρ όταν εξέδωσαν το φιλολογικό περιοδικό Σύγχρονος Παρνασσός που αποτελούσε αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασσός και την μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών.

ΣΟΝΕΤΑ

Το σονέτο είναι ένα ποιητικό είδος που ακολουθεί μία σταθερή στιχουργική μορφή. Αποτελείται από 14 στίχους, γι’ αυτό συχνά αποκαλείται και δεκατετράστιχο. Εμφανίστηκε στην Ιταλία τον 13ο αι. και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αποτελείται από ιαμβικούς ενδεκασύλλαβους στίχους οργανωμένους σε τέσσερις τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές. Χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος (οκτάβα - 2 τετράστιχα) που περιγράφει το πρόβλημα ακολουθείται από ένα εξάστιχο μέρος (2 τρίστιχα) που δίνει τη λύση. Τυπικά, ο ένατος στίχος δημιουργεί μια αλλαγή ή volta που σηματοδοτεί το πέρασμα από την πρόταση στη λύση. Ακόμη και σε σονέτα που δεν ακολουθούν αυστηρά αυτή τη μορφή προβλήματος/λύσης, στον ένατο στίχο σημειώνεται μια αλλαγή στον τόνο, τη διάθεση ή το ύφος του ποιήματος.

Ως προς την ομοιοκαταληξία, στα τετράστιχα αρχικά εμφανίστηκε η πλεχτή (ΑΒΑΒ ΑΒΑΒ). Στα τρίστιχα η ομοιοκαταληξία παρουσιάζει ποικίλους συνδυασμούς: ΓΔΓ ΔΓΔ, ΓΔΕ ΓΔΕ, ΓΓΔ ΕΕΔ. Η μεγαλύτερη ποικιλία στην ομοιοκαταληξία των δύο τρίστιχων ίσως οφείλεται στη μεγαλύτερη δυσκολία σε αυτά, είναι αναγκαία περισσότερη ελευθερία για την παρουσίαση της λύσης.