ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ

1. Ορθολογισμός ή ρασιοναλισμός

·    Οι ορθολογιστές φιλόσοφοι πρεσβεύουν τα εξής:

Ι. Η γνώση μας για τον κόσμο προέρχεται από τον ορθό λόγο και στηρίζεται σ’ αυτόν.

ΙΙ. Τα βασικά στοιχεία της γνώσης μας αναζητούνται στο νου μας.

ΙΙΙ. Αυτή η γνώση αποκαλείται a priori ή προ-εμπειρική, γιατί φαίνεται να είναι δυνατή πριν ή ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εμπειρία.

·    Κύριοι εκπρόσωποι:

Ι. αρχαιότητα:

         Πλάτων

    – Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η γνώση βασίζεται στην ανάμνηση των ιδεών. Οι  ιδέες αυτές υπάρχουν αιώνια και τις έχει αντικρίσει η ψυχή πριν να ενσαρκωθεί στο σώμα.

– Πώς τις ενσαρκώνει η ψυχή; Με κατάλληλη νοητική άσκηση και με τη μελέτη των μαθηματικών.

– Ο υλικός κόσμος αποτελεί ατελή αντανάκλαση των ιδεών.

ΙΙ. Νεότερη εποχή:

α) Ντεκάρτ

– Σύμφωνα με τον Ντεκάρτ, η γνώση ως συμπαγές οικοδόμημα στηρίζεται στις πεποιθήσεις που έχουν για θεμέλιό τους τον ορθό λόγο και γι’ αυτό είναι ακλόνητες.

– Τέτοιες πεποιθήσεις μπορούμε να παράγουμε με τη μέθοδο της συστηματικήςαμφιβολίας.

– Τούτο σημαίνει ότι διατρέχουμε ένα σύνολο πεποιθήσεων για να επιλέξουμε στο τέλος της διαδικασίας, κατά την οποία αμφιβάλλουμε, εκείνες τις πεποιθήσεις που δεν μπορούμε ναθέσουμε υπό αμφιβολία.

– κριτήρια για τις αληθείς ιδέες: η σαφήνεια και η ευκρίνεια.

– Αυτά τα γνωρίσματα καθιστούν τις ιδέες μας εναργείς.

– Τις βασικές μας ιδέες τις έχει εμφυτεύσει στο νου μας ο θεός.

– Τι είναι οι ιδέες μας; Παραστάσεις των θεμελιακών γνωρισμάτων των υλικών και πνευματικών όντων.

– Πώς τις συλλαμβάνουμε αυτές τις ιδέες; Άμεσα και με τη βοήθεια της ενόρασης, δηλαδή χωρίς να καταφεύγουμε σε κάποια συλλογιστική διαδικασία.

 – Η απόλυτη βεβαιότητα, στην οποία κατέληξε ο Ντεκάρτ, είναι το σκέφτομαι, άρα υπάρχω.

– Αυτή η βεβαιότητα προβάλλει στο νου μας άμεσα και δεν προκύπτει συμπερασματικά μέσα από κάποια συλλογιστική διαδικασία. Γι’ αυτό και το συμπερασματικό άρα καθίσταται περιττό.

– Η εν λόγω βεβαιότητα είναι το θεμέλιο, πάνω στο οποίο επιχειρεί ο φιλόσοφος να οικοδομήσει τη γνώση.

– Το βέβαιο του πράγματος έγκειται στο ότι η σύνδεση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα εντοπίζεται στη σχέση των πεποιθήσεων που στηρίζονται στον ορθό λόγομε τις πεποιθήσεις που στηρίζονται στην εμπειρική πραγματικότητα.

β) Σπινόζα

γ) Λάιμπνιτς

– Υποστηρίζουν ότι ο νους μας πρέπει να χρησιμοποιεί τις έμφυτες ιδέες και τιςλογικέςαρχές για να μπορεί να κατανοεί βασικές δομές της πραγματικότητας.

δ) Χέγκελ

– ο πιο σημαντικός ορθολογιστής.

– ο ορθός λόγος συντελεί στο να κατανοήσουμε πλήρως την πραγματική εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας και να προβλέψουμε την όλη πορεία της.

⇒Χαρακτηριστική ρήση του φιλοσόφου:

                    «αυτό που είναι ορθολογικό, είναι πραγματικό

                     και αυτό που είναι πραγματικό, είναι ορθολογικό».