ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ

2. Εμπειρισμός

·    Οι εμπειριστές υποστηρίζουν ότι η γνώση μας για τον κόσμο προέρχεται από τις αισθήσεις.

·    Τα στοιχειώδη δεδομένα του περιβάλλοντος κόσμου αποτυπώνονται, εγγράφονται καικαταχωρίζονται στο νου μας μέσα από την αισθητηριακή αντίληψη.

·    Αυτή η καταχώριση συνιστά στιγμή δημιουργίας στοιχειωδών πεποιθήσεων ή ιδεών.

·    Πρόκειται, με άλλα λόγια, για απλές παραστάσεις των πιο πάνω δεδομένων.

·    Η στοιχειώδης πεποίθηση που πραγματοποιεί την καταχώριση είναι η πρωταρχική γνώση, που αναζητούμε.

·    Όταν καταγράφονται αισθητηριακές εντυπώσεις, η στοιχειώδης πεποίθηση έρχεται σεεπαφήεμποτίζεται με γνώση. με την πραγματικότητα και έτσι

Ι. Αρχαίοι φιλόσοφοι με εμπειριστικές απόψεις:

α) Επίκουρος

β) Αριστοτέλης: δίνει προτεραιότητα στη λειτουργία του νου για την επίτευξη επιστημονικής γνώσης. Προϋποθέτει όμως επαγωγική πορεία: από το ειδικό, το μερικό ή το συγκεκριμένο στο γενικό, το καθολικό και αφηρημένο.

Το μερικό συλλαμβάνεται με τη λειτουργία των αισθήσεων.

    ΙΙ. Νεότεροι φιλόσοφοι του εμπειρισμού:

α) Μπέικον [ή Βάκων]

 →γενικές αντιλήψεις των νεότερων εμπειριστών:

   – έμφαση στο ρόλο των αισθήσεων.

   – οι ιδέες που υπάρχουν στο νου μας δεν είναι έμφυτες, αλλά διαμορφώνονται σύμφωνα με τις εντυπώσεις που μας προσφέρουν οι αισθήσεις.

β) Τζον Λοκ

   –μιλάει για λειτουργία μιας εσωτερικής αίσθησης, ενός αναστοχασμού.

   – αυτή η αίσθηση αποτυπώνει ως αντικείμενα και ό,τι λαμβάνει χώρα κατά  την εσωτερική λειτουργία του νου. Π.χ. αυτό που λαμβάνει χώρα τη στιγμή που σκεφτόμαστε, αμφιβάλλουμε, επιθυμούμε κ.λπ.

   – Δεν υπάρχουν στοιχεία της γνώσης προ-εμπειρικά ή ανεξάρτητα από την εμπειρία.

– Ο νους [ή η ψυχή] είναι ένας «άγραφος χάρτης» [άγραφο χαρτί (tabula rasa)], πάνω στο οποίο η εμπειρία αποτυπώνει τα σημάδια της.

        γ) Μπέρκλεϋ

          – ταυτίζει τις ιδέες του ανθρώπινου νου με την πραγματικότητα.

          – υπάρχουν πνεύματα και ιδέες και μέσα στο νου του υπέρτατου πνεύματος, του θεού, υπάρχουν τα πράγματα του περιβάλλοντος κόσμου.

          – ο θεός έχει εγκαθιδρύσει τους φυσικούς νόμους, τις κανονικές σχέσεις δηλαδή που συνδέουν τα πράγματα και οι οποίες μας επιτρέπουν να διακρίνουμε ετούτα τα πράγματα από τα πλάσματα της φαντασίας μας.

           – η πραγματικότητα είναι μία, όπως και οι ιδέες μας, με χρώματα, ήχους κ.λπ.

           – οι αφηρημένες έννοιες είναι κατασκευές τη γλώσσας.

         δ) Χιουμ

            – οι αισθητηριακές εντυπώσεις είναι αποτυπωμένες στο νου με αυτάρκεια και δεν χρειάζεται να υποστηρίζονται από πρόσθετες λειτουργίες,σαν αυτή του αναστοχασμού.

            – τα δεδομένα του εξωτερικού κόσμου προσφέρουν περιορισμένη γνωστική δυνατότητα.

            – συνθέτουμε τις παραστάσεις μας με βάση στοιχειώδεις, ατομικές εντυπώσεις.

            – οι επαγωγικές γενικεύσεις δεν έχουν πραγματική λογική ισχύ