Τονισμός των σύνθετων ρημάτων
- Τα σύνθετα ρήματα έχουν την τάση να διατηρούν τον
τόνο τους στη συλλαβή που τονίζεται και το αντίστοιχο απλό ρήμα: λύειν - ἀπολύειν, ἦχθαι - ἀπῆχθαι, ρέομεν - ἀπορρέομεν.
- Τάση αναβιβασμού του τόνου στα σύνθετα
παρουσιάζουν η Οριστική και η Προστακτική (όπου η λήγουσα είναι βραχεία). Έτσι έχουμε: εἶμι - ἄπειμι, οἶδα – σύνοιδα, λύε - ἀπόλυε, ἄγε – κάταγε, ἴσθι – σύνισθι, εἰμί – πάρειμι.
- Εξαιρείται το γ΄ πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα
των ρημάτων ἵημι και ἵστημι (ἱᾶσι - ἀφιᾶσι, ἱστᾶσι - ἐφιστᾶσι), γιατί οι τύποι αυτοί έχουν τονιζόμενες συλλαβές που
προέρχονται από συναίρεση.
- Όσον αφορά την προστακτική των συνθέτων, υπάρχει
κι εδώ μια εξαίρεση: Το β΄ ενικό Προστακτικής Αορίστου Β΄ Μέσης
φωνής διατηρεί τον τόνο του απλού ρήματος (λιποῦ - καταλιποῦ, γενοῦ - συγγενοῦ). Αυτό
ισχύει πάντα όταν ο τύπος του απλού ρήματος είναι δισύλλαβος.
- Όταν όμως το β΄ ενικό Προστακτικής Αορίστου β΄
μέσης φωνής είναι τύπος μονοσύλλαβος, ο τόνος διατηρείται μόνο όταν η
πρόθεση είναι μονοσύλλαβη ή προέρχεται από έκθλιψη (όπως με τον τύπο οὗ του ἵημι).
π.χ. θοῦ - προθοῦ, σχοῦ - προσχοῦ, οὗ - συνοῦ, από + οὗ = ἀφοῦ, μετά + οὗ = μεθοῦ, δοῦ - ἐνδοῦ.
- Όταν ο τύπος είναι μονοσύλλαβος και η πρόθεση
δισύλλαβη, τότε ο τόνος ανεβαίνει στη δεύτερη συλλαβή της πρόθεσης, δηλαδή
στην παραλήγουσα (θοῦ - κατάθου, σποῦ - ἐπίσπου, σχοῦ - παράσχου).
- Ας σημειωθεί και πάλι ότι στην Προστακτική
Αορίστου Β΄ ανεβαίνει πάντα ο τόνος στην Ενεργητική φωνή είτε έχουμε
μονοσύλλαβη είτε έχουμε δισύλλαβη πρόθεση: δός - ἀπόδος, θές – κατάθες, δός - ἔνδος, ἕς - ἄφες. Το ίδιο ισχύει και για τους δισύλλαβους
τύπους Προστακτικής: στῆθι – κατάστηθι / ἔνστηθι, λαβέ – σύλλαβε / κατάλαβε, ἰδέ – σύνιδε / κάτιδε.
- Η Υποτακτική και η Ευκτική τείνουν να διατηρούν
τον τόνο των απλών ρημάτων (δῶμεν - ἐνδῶμεν, θῶμεν - ἀποθῶμεν), εκτός από την Υποτακτική και Ευκτική Αορίστου Β΄ των
ρημάτων ἔχω και ἕπομαι (σχῶ - παράσχω, σχῶμεν – πρόσχωμεν, σπῶμαι - ἐπίσπωμαι, σπῆσθε - ἐπίσπησθε, σποῖο - ἐπίσποιο, σχῶμαι – παράσχωμαι, σχοῖσθε - ἐπίσχοισθε), που ανεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα όταν πρόκειται για λήγουσα μακρά και στην πρόπαραλήγουσα όταν υπάρχει λήγουσα
βραχεία.
- Κάτι που δεν πρέπει να λησμονηθεί: Ο τόνος δεν
ανεβαίνει ποτέ πάνω από τη συλλαβή που περιέχει αύξηση (συλλαβική ή
χρονική) και αναδιπλασιασμό: ἦγον - ἀπῆγον, ἦν - ἐξῆν, εἶχον - συνεῖχον.
- Ποτέ επίσης δεν ανεβαίνει ο τόνος πάνω από την
τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού (παράδος, μετάθες).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου