ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Η γυναίκα στην παραδοσιακή κοινωνία: Ερωτόκριτος                                                (Η Αρετούσα, κόρη του βασιλιά Ηράκλη, είναι ερωτευμένη με τον Ερωτόκριτο, έναν κατώτερης κοινωνικής τάξης νέο. Ο πατέρας της δεν τον δέχεται για άντρα της και τον εξορίζει.  Η Αρετούσα βρίσκεται στη φυλακή, γιατί δε δέχτηκε να παντρευτεί αυτόν που επέλεξε ο πατέρας της για άντρα της. Η Νένα (παραμάνα) βλέπει δύο πουλιά να πετούν μέσα στο κελί της Αρετούσας και τα θεωρεί καλό σημάδι, σημάδι γάμου.
ΠOIHTHΣ
H Nένα, οπού'τον φρόνιμη γυναίκα του καιρού τση,
ήκουσε, κ' είδε και πολλά, ήβαλε μες στο νου τση,
το πως ετούτα τα πουλιά, που εσμίξαν έτσι ομάδι,
χαρά μεγάλην προμηνούν, και γάμου είναι σημάδι.
NENA
Λέγει• "Aρετούσα, κάτεχε, σ' καλόν πολύ το πιάνω
τούτον, οπού' ρθαν τα πουλιά στην κεφαλή σου απάνω.
Σημάδι' ναι του γάμου σου, ώρα, καλή ώρα να 'ναι,
γιά δέ', κι ό,τι είναι για καλό, στο λογισμό σου βάνε.
Ώς πότε θέ' να κάθεσαι στο βρώμο, θυγατέρα,
να διώχνεις τόσες προξενιές, που του Kυρού σου εφέρα';
Kι ώς πότε τον Pωτόκριτο να στέκεις ν' ανιμένεις;
Eσύ από τούτην τη φλακήν, ώστε να ζεις, δε βγαίνεις,
παρά στά θέλει ο Kύρης σου, να του θεληματέψεις.
Mη βούλεσαι ανημπόρετα πράματα να γυρέψεις.
Kαι χίλιοι χρόνοι αν-ε διαβούν, δεν τον-ε κάνεις ταίρι,
κι ώστε να ζει, δεν έρχεται προς τα δικά σας μέρη.
Kι αν αποθάνει ο Kύρης σου, παραγγελιάν αφήνει,
κ' εκείνοι που απομένουσι, ξορίζουν τον κι αυτείνοι.
Λοιπόν, κερά μου, σκόλασε το λογισμόν τόν έχεις,
κι ο ξένος γίνεται άντρας σου, κάμε να το κατέχεις,
αυτός, οπού επολέμησε, κ' εγλίτωκε τη Xώρα.
Πέ' το κ' εσύ πως τον-ε θες, και να βρεθεί καλή ώρα."
ΠOIHTHΣ
N' ακούσει τούτα η Aρετή, εδάρθηκεν ομπρός τση,
κ' εξανακαινουργιώθηκεν ο πόνος ο παλιός τση.
APETOYΣA
Λέγει τση· "Aκόμη δεν μπορείς, Nένα, να τα σωπάσεις,
μα ξαναλές τα, κι ως θωρώ, βούλεσαι να με χάσεις.
Nα σμίξουν όλα τα στοιχειά, να συμβουλέψου' ομάδι,
να κάμουν ένα[ν], που κιανείς να μην του βρει ψεγάδι,
και να 'ναι Pήγας μοναχός, τον Kόσμο ν' αφεντεύγει,
γυναίκα του να με ζητά, ταίρι να με γυρεύγει,
και να μηνύσει ο Kύρης μου την προξενιάν ετούτη,
και να μου δίδει κι από 'δά τσι χώρες και τα πλούτη,
κάλλιά'χω του Pωτόκριτου λιγάκι ολπίδα μόνο,
παρά στον Kόσμο Pήγισσα, κι άλλο να καμαρώνω.

Kι αν είν' κ' εχάθη ο Pώκριτος, δεις θες το θέ' να κάμω,
ένα μαχαίρι στην καρδιά βάνω γαμπρό στο γάμο.
Kαι τα πουλάκια, οπού'ρθασι συντροφιασμένα ομάδι,
σημάδι-ν είν' πως γλήγορα παντρεύγομαι στον Άδη.

(…)

ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

1. Να μελετήσετε το κείμενο και να εντοπίσετε τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η κοινωνία την εποχή στην οποία αναφέρεται το ποίημα έχει πατριαρχική κοινωνική οργάνωση.

2. Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει τη νένα «φρόνιμη γυναίκα του καιρού τση». Συμφωνείτε με αυτόν τον χαρακτηρισμό; Στην απάντησή σας να λάβετε υπόψη την εποχή της ηρωίδας, τις κοινωνικές αντιλήψεις και τα κοινωνικά δεδομένα που επικρατούν, καθώς και τη σχέση της και τα συναισθήματά της προς την Αρετούσα.

3. Να σκιαγραφήσετε την Αρετούσα, όπως παρουσιάζεται στο απόσπασμα. Στην απάντησή σας να αναφερθείτε στα εξής:α) Ποιες είναι οι επιθυμίες και τα συναισθήματα της ηρωίδας, όπως φαίνονται από όσα λέει η ίδια αλλά και από όσα συνάγουμε από τα λόγια της νένας της.β)  Πώς επηρεάζει τη ζωή της η κοινωνική πραγματικότητα της εποχής της;γ) Πώς αντιμετωπίζει η ίδια τις πιέσεις που δέχεται από το περιβάλλον της; Υποκύπτει, ενδίδει σ’ αυτές ή αντιστέκεται; 

4. Οι δύο γυναίκες που παρουσιάζονται στο κείμενο φαίνεται να έχουν διαφορετικές αντιλήψεις.Να παρουσιάσετε σύντομα τις αντιλήψεις τους συσχετίζοντάς τις με την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής τους.Να επιχειρήσετε να εξηγήσετε τους λόγους της διαφοροποίησής τους.

 5. Να υποθέσετε ότι είστε η Αρετούσα και να γράψετε μια σελίδα ημερολογίου στην οποία θα διηγείστε τα γεγονότα που παρουσιάζονται στο απόσπασμα του ποιήματος. Να λάβετε υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είδους του ημερολογίου που είναι:η απλή, καθημερινή γλώσσα,η υποκειμενικότητα,η εξομολογητική διάθεση η έκφραση των συναισθημάτων του πομπού.

6. Φανταστείτε πώς θα μπορούσε να μεταφερθεί η ιστορία αυτή στη σύγχρονη εποχή και γράψτε έναν διάλογο – ή μια αφήγηση, ένα ποίημα, ό,τι άλλο εμπνευστείτε – ανάμεσα στην Αρετούσα (της οποίας το όνομα πρέπει βέβαια να αλλάξετε) και ένα άλλο πρόσωπο που προσπαθεί να την πείσει ότι ο έρωτάς της είναι αδιέξοδος.