Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου

1.2. Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου

α) Οικονομικά. Σημαντικές μεταβολές στον οικονομικό τομέα ως συνέπεια της κατάλυσης

της περσικής αυτοκρατορίας και της εξάπλωσης του Ελληνισμού:

 ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο (Έλληνες και αλλοεθνείς)

→ κοινό νομισματικό σύστημα, κοινή δημοσιονομική πολιτική, κοινός τρόπος

συναλλαγών ∙

 κατοχή όλης της γης και του μεγαλύτερου μέρους της γεωργικής παραγωγής από

τους βασιλείς ∙

 νέοι ορίζοντες στο εμπόριο λόγω πλούσιας παραγωγής προϊόντων και πυκνών

ανταλλαγών αγαθών μεταξύ των ελληνιστικών βασιλείων ∙

 χρήση των ελληνικών νομισμάτων και απόσυρση των περσικών ∙

 δημιουργία τραπεζών και χρήση επιταγών.

β) Κοινωνικά. Διαμόρφωση τριών (3) κοινωνικών τάξεων:

1. Έλληνες και ελληνίζοντες γηγενείς (λιγοστοί) → προνομιούχος τάξη, αστικού

χαρακτήρα, αποτελούμενη από εμπόρους, τραπεζίτες, βασιλικούς υπαλλήλους και

γενικά όσους ασκούσαν εξουσία.

2. Οι γηγενείς (οι περισσότεροι) → εργάτες και μικροκαλλιεργητές ∙ συσσωρεύτηκαν

στα αστικά κέντρα προς αναζήτηση καλύτερης τύχης.

3. Οι δούλοι (πολυπληθείς) // μεγάλη ανάπτυξη της δουλείας → δούλοι

χρησιμοποιούνταν όπου δεν επαρκούσε η εργασία των ελεύθερων ∙ κάλυπταν τις

ανάγκες της πολυτελούς διαβίωσης των ανώτερων στρωμάτων ∙ η εργασία τους

συμπλήρωνε το παραδοσιακό δουλοπαροικιακό σύστημα της Ανατολής.

γ) Πολιτικά. Παρατηρούνται δύο βασικά γνωρίσματα, με επιμέρους χαρακτηριστικά το

καθένα:

α) Το πολίτευμα είναι απόλυτη μοναρχία:

 όλες οι εξουσίες στο πρόσωπο του ηγεμόνα                                                                                              διακυβέρνηση από τον ηγεμόνα + επιτελείο από Έλληνες και λίγους

εξελληνισμένους γηγενείς (τα ανώτερα στρώματα)

 λατρεία προς τον ηγεμόνα από τους υπηκόους

 απλός πολίτης χωρίς κανένα θεσμικό ρόλο, στροφή προς την ικανοποίηση ατομικών

συμφερόντων.

β) Μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη μητροπολιτική Ελλάδα στις μεγάλες πόλεις της

Ανατολής (Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Πέργαμος κ.λπ.).

 Οι μεγάλες πόλεις της Ανατολής αποτέλεσαν τα διοικητικά, οικονομικά και

πολιτιστικά κέντρα του ελληνιστικού κόσμου.

 Η μητροπολιτική Ελλάδα κυβερνήθηκε όπως η Μακεδονία.

 Κάποιες πόλεις – κράτη (π.χ. Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος κ.ά.) διατήρησαν την αυτονομία

τους, ωστόσο υπάκουαν σε πολλές περιπτώσεις στις επιθυμίες των βασιλέων.

 Ορισμένες περιοχές (π.χ. Αιτωλία, Αχαΐα κ.ά.) οργανώθηκαν σε ομοσπονδίες για να

διατηρήσουν την αυτονομία τους.

Παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα του παιδιού

"Από παιδιά και μόνο, φτιάχνεις Ιεροσόλυμα".
Ο. Ελύτης (εκ του πλησίον)

-

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 6/6 ALEXANDER THE GREAT

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 5/6 ALEXANDER THE GREAT

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 4/6 ALEXANTER THE GREAT

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 3/6 ALEXANDER THE GREAT

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 2/6 ALEXANDER THE GREAT

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 1/6 ALEXANDER THE GREAT

Λορέντζος Μαβίλης, Λήθη

Συνέδριο στην Κόρινθο (337 π.Χ.) - Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου.

Συνέδριο στην Κόρινθο (337 π.Χ.) με συμμετοχή όλων των ελληνικών

πόλεων (πλην Σπάρτης) → υλοποιείται η πανελλήνια ιδέα. Αποφάσεις:

 απαγόρευση συγκρούσεων μεταξύ ελληνικών πόλεων και βίαιης μεταβολής

των καθεστώτων τους ∙

 προστασία της ναυσιπλοΐας και καταδίκη της πειρατείας ∙

 ίδρυση πανελλήνιας συμμαχίας με αμυντικό και επιθετικό χαρακτήρα

(εναντίον των Περσών) και ισόβιο αρχηγό τον Φίλιππο Β΄.

Τέλος, 336 π.Χ. → Επανάληψη του συνεδρίου μετά τη δολοφονία του Φιλίππου του Β΄ και

έκφραση της εμπιστοσύνης των συνέδρων στο πρόσωπο του γιου του, Αλέξανδρου.

Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου.

Ειδικότερα:

1) Στρατιωτικός τομέας: διορατικός στρατηγός με μεγαλοφυή σκέψη ως προς

α) την κατάκτηση τεράστιων περιοχών

β) τον σχεδιασμό αντιμετώπισης του αντιπάλου στις κατά μέτωπο συγκρούσεις και

στις πολιορκίες.

2) Πολιτική δράση: στόχος η ανάμειξη ελληνικού και ασιατικού κόσμου και η ένωσή

τους υπό ισχυρή διοίκηση (α) αποδοχή των τοπικών παραδόσεων και του

διαφορετικού τρόπου άσκησης της εξουσίας κάθε λαού, β) διατήρηση του θεσμού

των σατραπειών, με Έλληνες ή Πέρσες διοικητές, γ) δημιουργία σχετικής

διοικητικής παράδοσης).

3) Οικονομικός τομέας: δημιουργία του συστήματος της νομισματικής οικονομίας, με

ενιαίο χαρακτήρα στην απέραντη αυτοκρατορία, και εγκατάλειψη της ιδέας του

αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου. (Επιμέρους μέτρα: α) κατάργηση της

σατραπείας ως φορολογικής μονάδας, β) δημιουργία φορολογικής περιφέρειας με

περισσότερες της μιας σατραπείες, γ) μετατροπή των θησαυρών που

συγκεντρώνονταν σε χρυσό νόμισμα).

4) Πολιτιστικός τομέας: τεράστια η πολιτισμική σημασία της εκστρατείας του Μ.

Αλεξάνδρου που πήρε τη διάσταση της ένοπλης εξερεύνησης. Επιμέρους στοιχεία

που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό: α) διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του

ελληνικού πολιτισμού, β) υιοθέτηση πολιτιστικών στοιχείων των λαών της

Ανατολής, γ) ίδρυση νέων πόλεων, δ) εξερεύνηση περιοχών, ε) επιθυμία για

έρευνα.

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ Μ. ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΣΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β΄ (8/11/1977)

ΦΙΛΙΠΠΟΣ 'Β - Βασιλεύς όλων των Ελλήνων.

ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ,Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΛΕΟΝΤΟΣ

Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΩΝ ΕΛΓΙΝΕΙΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ

Ο κρυμμένος ύμνος στο Ελληνικό Αλφάβητο

Vasilis Papakostantinou Preveza ( K.G. Kariotakis)

Κ .  ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

ΠΡΕΒΕΖΑ

Θάνατος είναι οι κάργες που χτυπιούνται
στους μαύρους τοίχους και τα κεραμύδια,
θάνατος οι γυναίκες, που αγαπιούνται
καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια.

Θάνατος οι λεροί, ασήμαντοι δρόμοι
με τα λαμπρά, μεγάλα ονόματά τους,
ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη
ο ήλιος, θάνατος μες στους θανάτους.

Θάνατος ο αστυνόμος που διπλώνει
για να ζυγίση μια "ελλειπή" μερίδα,
θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι,
κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα.

Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης.
Την Κυριακή θ' ακούσουμε την μπάντα.
Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης
πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.

Περπατώντας αργά στην προκυμαία,
"Υπάρχω;" λες, κ' ύστερα "δεν υπάρχεις!"
Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία.
Ισως έρχεται ο Κύριος Νομάρχης.

Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους
αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία...
Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,
θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.

To παραπονο....Ελευθερια Αρβανιτακη

Στίχοι:  

Οδυσσέας Ελύτης

Μουσική:  

Δημήτρης Παπαδημητρίου

1.

Ελευθερία Αρβανιτάκη

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
άλλα είναι εκείνα που αγαπώ
γι’ αλλού γι’ αλλού ξεκίνησα.

Στ’ αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ’ ομολογώ.
Σαν να `μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα.

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα `ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ - Ο ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ * Γ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Πειρασμός 

Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,

Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,

Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους

Ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.

Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,

Χύνονται μες στην άβυσσο τη μόσχοβολισμένη,

Και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,

Κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,

Τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.

Έξ’ αναβρύζει κι η ζωή σ’ γη, σ’ ουρανό, σε κύμα. 

Αλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητο ‘ναι κι άσπρο,

Aκίνητ’ όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ’ ως τον πάτο,

Mε μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,

Που ‘χ’ ευωδίσει τς ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.

Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι ‘δες·    

Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,

Ουδ’ όσο κάν’ η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,

Γύρου σε κάτι ατάραχο π’ ασπρίζει μες στη λίμνη,

Μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,

Κι όμορφη βγαίνει κορασιά² ντυμένη με το φως του.

Απαγγελία Κ.Παλαμάς-Ερμηνεία Γ.Νταλάρας "Ανατολή"

Γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα,
μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα,
λυπητερά,
πώς η ψυχή μου σέρνεται μαζί σας!
Eίναι χυμένη από τη μουσική σας
και πάει με τα δικά σας τα φτερά.

Σας γέννησε και μέσα σας μιλάει
και βογγάει και βαριά μοσκοβολάει
μια μάννα· καίει το λάγνο της φιλί,
κ' είναι της Mοίρας λάτρισσα και τρέμει,
ψυχή όλη σάρκα, σκλάβα σε χαρέμι,
η λαγγεμένη Aνατολή.

Mέσα σας κλαίει το μαύρο φτωχολόι,
κι όλα σας, κ' η χαρά σας, μοιρολόι
πικρό κι αργό·
μαύρος, φτωχός και σκλάβος και ακαμάτης,
στενόκαρδος, αδούλευτος, ―διαβάτης
μ' εσάς κ' εγώ.

Στο γιαλό που τού φυγαν τα καΐκια,
και του μείναν τα κρίνα και τα φύκια,
στ' όνειρο του πελάου και τ' ουρανού,
άνεργη τη ζωή να ζούσα κ' έρμη,
βουβός, χωρίς καμιάς φροντίδας θέρμη,
με τόσο νου,

όσος φτάνει σα δέντρο για να στέκω
και καπνιστής με τον καπνό να πλέκω
δαχτυλιδάκια γαλανά·
και κάποτε το στόμα να σαλεύω
κι απάνω του να ξαναζωντανεύω
τον καημό που βαριά σάς τυραννά

κι όλο αρχίζει, γυρίζει, δεν τελειώνει.
Kαι μια φυλή ζη μέσα σας και λυώνει
και μια ζωή δεμένη σπαρταρά,
γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα,
μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα,
λυπητερά.

Aπολείπειν ο θεός Αντώνιον Καβάφης Πρωτοψάλτη

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον Πρωτοψάλτη Άλκηστις Μουσική/Στίχοι: Μούτσης Δήμος/Καβάφης Κωνσταντίνος Σαν άξαφνα ώρα μεσάνυχτα ακουστεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές την τύχη σου που ενδίδει πια τα έργα σου που απέτυχαν τα σχέδια της ζωής σου που βγήκαν όλα πλάνες μη ανεφέλετα θρηνήσεις Προπάντων να μην γελαστείς μην πεις πως ήταν ένα όνειρο Μάταιες ελπίδες τέτοιες μη καταδεχτείς σαν έτοιμος από καιρό σα θαρραλέος σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλη Πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο κι άκουσε με συγκίνηση αλλ' όχι με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα ως τελευταία απόλαυση τους ήχους τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου κι αποχαιρέτα την την Αλεξάνδρεια που χάνεις

ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΙΟΛΑΡΗΣ - Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ

Γεώργιος Ζαλοκώστας «Η αναχώρησή της»

Ξυπνώ και μου είπαν, έφυγεν η κόρη που αγαπούσα,

          και κατεβαίνω στο γιαλό,

          τη θάλασσα παρακαλώ

          την πικροκυματούσα.

- Εγώ τα πρωτοδέχθηκα τ’ αφράτα της τα κάλλη,

          μου είπε ένα κύμα, και γι’ αυτό

          με πόθο και με γογγυτό

          φιλώ το περιγιάλι.

- Τα μάτια της, ερώτησα, μην ήταν δακρυσμένα;

          Ένα άλλο κύμα μου μιλεί:

          - Σαν το χαρούμενο πουλί

          επήγαινε στα ξένα.

Το τρίτο κύμα ερώτησα: - Εμέ γιατί ν’ αφήση

          να κλαίγω και να λαχταρώ;

          Περνάει το κύμα το σκληρό

          χωρίς να μου μιλήση.

Υπόγεια Ρεύματα Κακή φωτιά Κωστής Παλαμάς

Κακή φωτιά 

Εγώ είμ' εδώ ανυπόταχτος και παραστρατισμένος,
εγώ δαγκώνω με θυμό της φτώχειας το ψωμί,
νόθος της τέχνης είμ' εγώ και της ιδέας διωγμένος
από μιαν έγνοια ο νους θολός, δαρμένο το κορμί.

Ο λύχνος μου στης ιερής μελέτης το τραπέζι
σαν ένα νεκροκάντηλο στα μάτια μου αχνοπαίζει
όλα πολέμια κρύα βιβλία, κοντύλια και χαρτιά.
Με καίει κακιά φωτιά.

Εμέ η ζωή μου πλάνεμα και η γέννησή μου λάθος
το λόγο δεν ορέγομαι, δεν ξέρω το ρυθμό
σέρνουν εμένα δυό άλογα, τ' αράπικο το πάθος                                                                                                                        και τ΄ αφροστάλαχτο όνειρο μπορεί και στο γκρεμό.

Περίπατος στην Ακρόπολη...

Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ -ΚΡΑΤΟΥΣ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΙΔΕΑ

Η κρίση της πόλης‐κράτους, 4ος αι. π.Χ.

 Κρίση στο εσωτερικό → οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

 Κρίση στο εξωτερικό → όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των πόλεων‐κρατών,

πολλαπλασιασμός των συγκρούσεων, περσική επέμβαση.

 Περσική πολιτική → παροχή χρημάτων προς διαφορετικές κατευθύνσεις με στόχο

τη διάσπαση του ελληνικού κόσμου.

 Τα γεγονότα → 1) Μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο δημιουργήθηκε

αντισπαρτιατικός συνασπισμός (Θήβα, Κόρινθος, Άργος, Αθήνα) με περσική

υποκίνηση και ξέσπασε ο Βοιωτικός / Κορινθιακός πόλεμος (395‐386 π.Χ.).

2) Ο πόλεμος τελείωσε με τη μειωτική για τον ελληνισμό  Ανταλκίδειο ειρήνη.

 Όλα τα παραπάνω → Συμπτώματα παρακμής των ελληνικών πόλεων‐κρατών.

Η πανελλήνια ιδέα. Μέσα από την παρακμή και την κακοδαιμονία γεννιέται το όραμα ενός

πανελλήνιου συνασπισμού. Η πανελλήνια ένωση άρχισε ως ιδέα και σταδιακά μεταβλήθηκε

σε πολιτική:

1) Γοργίας, σοφιστής, τέλη του 5ου αι. → διατύπωσε για πρώτη φορά την ιδέα (ρητορικός

λόγος στην Ολυμπία) .

2) Ισοκράτης, Αθηναίος ρητοροδιδάσκαλος → εξέφρασε την αντίστοιχη πολιτική, καθώς

ήταν από τους πρώτους που κατόρθωσαν να αποδεσμευτούν από το τοπικιστικό πνεύμα

της εποχής. Απόψεις του, κατά χρονολογική σειρά:

 Η Αθήνα μπορεί να ανασυστήσει την ηγεμονία της και να αναλάβει τον κοινό

ελληνικό αγώνα εναντίον των Περσών (Πανηγυρικός, 380 π.Χ.).

 Ένας ισχυρός μονάρχης μπορεί να ενώσει τους Έλληνες και να τους οδηγήσει

εναντίον των Περσών (υποψήφιες προσωπικότητες: Ευαγόρας, Ιάσονας, Διονύσιος ο Α΄).

 Ο Φίλιππος ο Β΄ της Μακεδονίας κρίνεται ως ο καταλληλότερος για να αναλάβει

αυτό το ρόλο.

3) Δημοσθένης, Αθηναίος ρήτορας → αντίθετος προς όλα τα προηγούμενα, εκφράζει την

παραδοσιακή θέση περί πρωταγωνιστικού ρόλου της Αθήνας, σε αντίθεση με τις άλλεςμε τις άλλες πόλεις‐κράτη.

Η πανελλήνια ένωση έγινε  πραγματικότητα  →  Συνέδριο στην Κόρινθο (337 π.Χ.) με συμμετοχή όλων των ελληνικών  πόλεων (πλην Σπάρτης) → υλοποιείται η πανελλήνια ιδέα. Αποφάσεις:

 απαγόρευση συγκρούσεων μεταξύ ελληνικών πόλεων και βίαιης μεταβολής

των καθεστώτων τους ∙

 προστασία της ναυσιπλοΐας και καταδίκη της πειρατείας ∙

 ίδρυση πανελλήνιας συμμαχίας με αμυντικό και επιθετικό χαρακτήρα

(εναντίον των Περσών) και ισόβιο αρχηγό τον Φίλιππο Β΄.

Τέλος, 336 π.Χ. → Επανάληψη του συνεδρίου μετά τη δολοφονία του Φιλίππου του Β΄ και

έκφραση της εμπιστοσύνης των συνέδρων στο πρόσωπο του γιου του, Αλέξανδρου.