ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΡΙΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

  ΕΡΓΑΣΙΑ

Γράψτε   ένα  διάλογο  ανάμεσα   στην  ποιήτρια  ,  Κική   Δημουλα ,την  Αρετούσα  και  την  Αρετή  ,όπου  οι δυο πρώτες  προσπαθούν  με  επιχειρήματα  να  πείσουν  την  Αρετή   να  αντιδράσει  στην απόφαση  του  γάμου  που  έχει παρει   η  οικογένειά της  χωρίς  να ζητήσουν  τη γνώμη  της.

Κ.ΔΗΜΟΥΛΑ

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

ΑΡΕΤΗ

ΑΡΕΤΟΥΣΑ: Μα ξανασκέψου το Αρετή! Αυτός ο γάμος που σου επιβάλλουν δεν είναι η ευτυχία σου. Δε σε ρώτησαν καν τι επιθυμείς ούτε σε άφησαν να εκφράσεις τη γνώμη σου ούτε και να επιλέξεις.

ΑΡΕΤΗ: Γνώμη σου; Επιλέξεις; Τι είναι αυτά που λες Αρετούσα; Δε γίνονται αυτά. Θέλουν το καλό μου και με αγαπάνε. Γι αυτό παίρνουν αυτές τις αποφάσεις.

ΠΟΙΗΤΡΙΑ: Τόσο παράξενα σου φαίνονται αυτά που λέει η Αρετούσα; Εξάλλου δεν είπε ότι θέλουν το κακό σου ούτε ότι δε σε αγαπούν. Όμως  αυτό που θεωρούν εκείνοι σωστό, εσένα μπορεί να σε κάνει δυστυχισμένη. Αυτό το έχεις σκεφτεί;

ΑΡΕΤΗ: Είτε ευτυχισμένη είτε δυστυχισμένη έτσι αποφάσισαν και έτσι πρέπει να γίνει. Άλλωστε ποια είμαι εγώ που θα τους εναντιωθώ;

ΑΡΕΤΟΥΣΑ: Αρετή ακούς τι λες; Αν δε ρωτήσουν εσένα που άμεσα σε ενδιαφέρει αυτός ο γάμος τότε ποιον θα ρωτήσουν; Άλλωστε αν όντως σε αγαπάνε τότε θα θέλουν να σε δουν και ευτυχισμένη.

ΠΟΙΗΤΡΙΑ: Έχει δίκιο η Αρετούσα. Είσαι άνθρωπος κι εσύ. Έχεις γνώμη και μάλιστα σε θέματα που σε αφορούν πρέπει να την εκφράζεις κιόλας.

ΑΡΕΤΗ: Μα αυτά που λέτε μου φαίνονται λίγο ανήκουστα έως και ακατόρθωτα. Νομίζω πως δε θα τα καταφέρω και τελικά πάλι  αυτό που επιθυμώ  δε θα γίνει σεβαστό και δεκτό.

ΠΟΙΗΤΡΙΑ: Όμως η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Όποιος προσπαθεί, αυτός είναι ο κερδισμένος. Ενώ αυτός που υποτάσσεται και άλλοι κατευθύνουν τη ζωή του πάντα είναι χαμένος.

ΑΡΕΤΟΥΣΑ: Πολύ σωστό αυτό. Σκέψου επίσης ότι έχεις δικαίωμα στη ζωή. Αν είσαι δυστυχισμένη δε θα μπορείς να ζεις  καλά και ευχάριστα. Η ζωή σου θα γίνει ανυπόφορη. Όπως εγώ εναντιώθηκα στον πατέρα μου ενώ όλοι μου έλεγαν ότι δεν είναι σωστό, έτσι κι εσύ θα αντισταθείς  σε αυτόν  το γάμο  που προσπαθούν να σου επιβάλλουν.

ΑΡΕΤΗ: Εντάξει λοιπόν! Θα προσπαθήσω να εκφράσω τη δυσαρέσκεια μου για αυτήν την επιθυμίες τους αλλά φοβάμαι τον Κωνσταντή που είναι ο άντρας της οικογένειάς μας.

ΠΟΙΗΤΡΙΑ: Το ότι είναι άντρας, Αρετή, δε σημαίνει και πολλά. Είναι και αυτός άνθρωπος. Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι είναι ίσος με εσένα. Δεν είναι ίδιος, αλλά ίσος. Αυτό να το θυμάσαι! 

                                                                                                      

                                                                                                        ΧΡΥΣΑ   ΧΑΤΖΗΡΑΛΛΗ          Α3             ΤΡΙΤΟ  ΛΥΚΕΙΟ  ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ                 

ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΗΛΙΑΣ Χ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (1930- ) Ο Οβολός

 Η ΜΑΝΑ ΜΟΥ σήκωσε τα άδεια πιάτα από το τραπέζι.

 - Σου άρεσε το φαγητό; με ρώτησε

. - Παίρνεις πάντα το ωραιότερο μέρος, της είπα.

 - Τηλεφωνώ στον Κώστα, απέναντι, κι όταν έχει κατσικάκι μου στέλνει το λαιμό και τη σπάλα.

 Την ώρα που την αποχαιρετούσα στην εξώπορτα, έβαλε το χέρι στην τσέπη της ρόμπας της — ακριβώς όπως παληά, όταν εξοικονομούσε λίγα χρήματα και μας έδινε για χαρτζηλίκι

. - Παρ’ τα αυτά, μου λέει με χαμηλωμένο κεφάλι, εσύ χρησιμοποιείς λεωφορεία.

Ήταν τρία εισιτήρια των αστικών συγκοινωνιών. Κατάλαβα τη σημασία της προσφοράς: η μάνα μου μού δήλωνε πως δεν μπορούσε, πλέον, να ανέβει σε λεωφορείο.

 Πράγματι, την ίδια εκείνη άνοιξη αρρώστησε και, ξαφνικά, πέθανε τα ξημερώματα.

 - Εγώ φεύγω, μου είχε πει την παραμονή το βράδυ στο νοσοκομείο.

 Κατεβήκαμε όλοι στον Πύργο, όπου και ο οικογενειακός μας τάφος. Προηγείτο το φέρετρο, και ακολουθούσαμε εμείς. Μέχρις ότου έρθει η ώρα της κηδείας, άρχισα να τριγυρνώ στα πέριξ του νεκροταφείου. Στις άκρες των ελαιώνων, δίπλα από τη σιδηροδρομική γραμμή, έβλεπα με έκπληξη κόκκινες ανεμώνες, που δεν θυμόμουν να υπήρχαν, όταν παιδιά ζούσαμε στο κοντινό χτήμα.

Έφθασα και σε αυτό. Δεν είχε απομείνει, φυσικά, τίποτα. Το πουλήσαμε στην Κατοχή και τώρα είχε καταντήσει ένας γύφτικος οικισμός, εντός σχεδίου πια. Μια μπουλντόζα άνοιγε έναν ακόμη δρόμο.

 Προχώρησα προς το μέρος όπου βρισκόταν το πατρικό μου. Ήταν μεσημεράκι, και επικρατούσε μια περίεργη ερημιά, ίσως γιατί όλοι κοιμόντουσαν, ή απουσίαζαν. Βρήκα το παληό μου σπίτι αγνώριστο, με προσθήκες από τσιμεντόλιθους και αλουμινένιες πόρτες. Από τα δέντρα και τον κήπο δεν είχε μείνει ούτε δείγμα.

Ξαφνικά είδα τη μανταρινιά! Μέσα σε όλον αυτό το χαλασμό, είχε καταφέρει να επιβιώσει. Γέρικη, σχεδόν αιωνόβια, με καταφαγωμένον τον κορμό και τα κλαδιά της χωρίς φύλλα, διατηρούσε ακόμη αρκετούς καρπούς, κάτι πολύ μικρά μανταρίνια, ίδια με εκείνα που έκανε και τότε, όταν σκαρφάλωνα επάνω της την άνοιξη κι έκοβα τα φρούτα της.

 Τα καλοκαίρια με τις ζέστες υπέφερε πολύ. Αγωνιζόμουν να την διατηρήσω στη ζωή: δεν είχαμε αρκετό νερό, αλλά όταν μπορούσα της κουβαλούσα έναν δύο τενεκέδες να ξεδιψάσει.

 Πλησίασα με συγκίνηση, ένιωθα σχεδόν τύψεις για τα χρόνια της δίψας της. Πώς επέζησε, έτσι εγκαταλελειμμένη, τόσα καλοκαίρια; Είχα να την δω μισόν αιώνα ακριβώς και ουδέποτε την είχα θυμηθεί. Έφαγα δυο τρία μανταρίνια, έβαλα μερικά στη τσέπη μου, την χάιδεψα και έφυγα.Έσπευσα στο νεκροταφείο, όπου ήδη χτυπούσε πένθιμα η καμπάνα.

Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας, παρατηρώντας το πρόσωπο της μητέρας μου, σκεφτόμουν όλα εκείνα τα παρελθόντα. Αφαιρέθηκα, κι ήταν η γυναίκα μου που με προέτρεψε:

 - Πήγαινε να φιλήσεις πρώτος τη μητέρα σου.

Πλησίασα. Της άφησα το ματσάκι με τις κόκκινες ανεμώνες, της γλίστρησα στα χέρια τα τρία εισιτήρια του λεωφορείου και, χαϊδεύοντάς της το κρύο μάγουλο, της ψιθύρισα στο αυτί:

 - Μάνα, η μανταρινιά μας ζει   ! ( Ο Οβολός και άλλα διηγήματα, 2004)

                                     ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1.Να  εντοπίσετε   τους   αφηγηματικούς   τρόπους   του  κειμένου.    

2. Να διακρίνετε τα δύο χρονικά επίπεδα που υπάρχουν στην αφήγηση.

3. Να εντοπίσετε σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση και ποιος είναι ο ρόλος του αφηγητή

4. Να δικαιολογήσετε τον τίτλο του κειμένου μέσα από την αφήγηση  .

5. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά της μάνας, όπως προκύπτουν μέσα από την αφήγηση.

6. Να εξηγήσετε την αναφορά του αφηγητή στην μανταρινιά την στιγμή του «τελευταίου ασπασμού».

ΓΕΛΙΟ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

η αξία του γέλιου √ προκαλεί χαρά, ψυχική ευφορία

• κάνει το άτομο να βλέπει με αισιοδοξία τη ζωή και βοηθά στην πιο εύκολη και σθεναρή αντιμετώπιση των δυσκολιών, Αντιμετωπίζει με μεγαλύτερο ρεαλισμό τις δύσκολες στιγμές, καθώς αντιλαμβάνεται τη φαιδρή/αστεία πλευρά της ζωής. Δίνει δύναμη και διαμορφώνει καλύτερη διάθεση για τη συνέχιση της ζωής

• συμβάλλει στην ηρεμία και χαλάρωση του ατόμου και μειώνει την κόπωση και την έν- ταση της καθημερινότητα. Είναι ένα μέσο φυγής • ευαισθητοποιεί τον άνθρωπο και • καλλιεργεί και εμπλουτίζει το συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου, ευαισθητοποι- ώντας τον απέναντι σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα

. √ αναβαθμίζει το πνεύμα και την αισθητική καλλιέργεια, καθώς ευνοεί τον προβληματι- σμό, τη μάθηση και προβάλλει το ωραίο.

• οδηγεί το άτομο με τον αυτοσαρκασμό και την αυτοκριτική στην αυτοβελτίωση και στην προσπάθεια να αλλάξει στο μικρόκοσμό του τα κακώς κείμενα

• για να αποδεχτεί κάποιος τη σάτιρα, ιδίως όταν αφορά τον εαυτό του, πρέπει να διαθέτει εξυπνάδα, ενημέρωση (για την κατανόηση του αστείου), μεγαλοσύνη και αυτογνωσία.

• του επιτρέπει να αντιλαμβάνεται διαφορετικές πλευρές της ζωής, ώστε να αντιμε- τωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις με ρεαλισμό και χωρίς υπερβολές. √ φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους, γιατί αγγίζει θέματα ευχάριστα, που τους ενώνουν, και όχι δυσάρεστα που τους χωπου τους χωρίζουν

 • διαμορφώνει τις κοινωνικές του σχέσεις, καθώς ένας ευχάριστος άνθρωπος είναι πε- ρισσότερο αποδεκτός από ένα σκυθρωπό και απλησίαστο • ενσωματώνεται ευκολότερα με τους υπόλοιπους, αφού το γέλιο αναφέρεται σε στοι- χεία που ενώνουν και δεν χωρίζουν τους ανθρώπους.

 • κάνει το άτομο με την ειρωνεία/διακωμώδηση να επιθυμεί να αλλάξει στο μικρόκοσμό γέλιο και κωμικό στοιχείο του τα κακώς κείμενα • ψυχαγωγεί και διακωμωδεί καθετί συντηρητικό και παρωχημένο, προωθώντας συγ- χρόνως νέες ιδεολογίες.

 Σήμερα όμως βλέπουμε ότι το γέλιο χάνεται από τη ζωή μας λόγω:

 • του γρήγορου ρυθμού της ζωής και του άγχους που αυτή επιβάλλει

 της αποξένωσης και των επιφανειακών σχέσεων με έλλειψη επικοινωνίας • των έντονων ψυχοσυναισθηματικών προβλήματων

• του ελάχιστους ελεύθερου χρόνου και της κακής του αξιοποίησης

 • της σοβαροφάνειας και της έλλειψης πνευματικής  καλλιέργειας

• δημιουργεί ευχάριστη ατμόσφαιρα και θετική διάθεση στο μαθητή 

 Γέλιο  και  σχολείο

 • απομακρύνει το άγχος του ελέγχου • καθιστά το μάθημα ελκυστικό √ ενισχύει τη μεταδοτικότητα του δασκάλου

 • καταργεί την απόσταση από το μαθητή

 • ο δάσκαλος παύει να είναι αυθεντία • αναγάγει το διάλογο σε κυρίαρχο μέσο της διδασκαλίαςδημιουργεί φιλικό κλίμα

 • επηρεάζει θετικά τις σχέσεις των συμμαθητών μειώνει τον ανταγωνισμό • ενισχύει τη συνεργατικότητα • απελευθερώνει την κοινωνικότητα των μαθητών √ επιδρά θετικά στην παιδαγωγική πτυχή του σχολείου • το σχολείο γίνεται αντικομφορμοστικό/μαζοποιητικό και μαθητοκεντρικό • το σχολείο μετατρέπεται σε ένα αντιαυταρχικό και αισιόδοξο κι ευχάριστο περιβάλλον • καλλιεργούνται δημιουργικές ικανότητες και οικειότητα • γίνεται μαθητοκεντρικό μειώνοντας την διδασκαλικά αυθεντία (δασκαλοκεντρικό- τητα)

Για ποιους λόγους δεν καλλιεργείται το γέλιο σήμερα στο σχολείο : √ δεν υπάρχει ικανός αριθμός χιουμοριστικών, σατιρικών και γενικά εύθυμων κειμένων. √ το σχολικό πρόγραμμα "κυνήγι της ύλης" δεν επιτρέπουν την πολυτέλεια του χρόνου για αστεϊσμούς √ το σχολείο είναι εξετασιοκεντρικό θέτοντας σε δεύτερη μοίρα την ανάπτυξη της μα- θητικής προσωπικότητας √ οι μαθητές αναζητούν κάθε ευκαιρία για να χάσουν μάθημα και συχνά μέσα από το σαρκασμό γίνονται κακοί απέναντι σε συμμαθητές κι έτσι αποθαρρύνονται οι εκπαιδευτικοί από τη χρήση του √ δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός το αστείο και συχνά συγχέεται με τη γελοιοποίηση √ χάνεται εύκολα το μέτρο από τους μαθητές και αποσπάται η προσοχή τους από τη δι- δακτέα ύλη

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Σημείο Αναγνωρίσεως

άγαλμα γυναίκας με δεμένα χέρια

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,

εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν.

Στολίζεις κάποιο πάρκο.

Από μακριά εξαπατάς.

Θαρρεί κανείς  πως έχεις ελαφρά ανακαθήσει

να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες,

πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις.

Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο:

δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου

μ’ ένα σκοινί μαρμάρινο

κι η στάση σου είναι η θέλησή σου

κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις

την αγωνία του αιχμαλώτου.

Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη:

αιχμάλωτη.

Δεν μπορείς ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου,

ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα.

Δεμένα είναι τα χέρια σου.

Και δεν είν’ το μάρμαρο μόνο ο Άργος.

Αν κάτι πήγαινε ν’ αλλάξει

στην πορεία των μαρμάρων,

αν άρχιζαν τ’ αγάλματα αγώνες

για ελευθερίες και ισότητες,

όπως οι δούλοι,

οι νεκροί

και το αίσθημά μας,

εσύ θα πορευόσουνα

μες στην κοσμογονία των μαρμάρων

με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη.

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,

εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως.

Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε

στο μάρμαρο ο γλύπτης

κι υπόσχονται οι γοφοί σου

ευγονία αγαλμάτων,

καλή σοδειά ακινησίας.

Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις

όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω,

σε λέω γυναίκα.

Σε λέω γυναίκα

γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη.

[Το λίγο του κόσμου, 1971]

1. Πως   παρουσιάζει  η  ποιήτρια   τη  θέση   της  γυναίκας;  Ποια   κοινωνικά   στερεότυπα   παρουσιάζονται;

2.Γράψτε   ένα  διάλογο  ανάμεσα   στην  ποιήτρια  ,την  Αρετούσα  και  την  Αρετή  ,όπου  οι δυο πρώτες  προσπαθούν  με  επιχειρήματα  να  πείσουν  την  Αρετή   να  αντιδράσει  στην 
απόφαση  του  γάμου  που  έχει παρει   η  οικογένειά της  χωρίς  να ζητήσουν  τη γνώμη  της.

3.Η  ποιήτρια   χρησιμοποιεί   το  α΄   και   β΄  ενικό   πρόσωπο . Τι   επιτυγχάνει  με   αυτό  τον  τρόπο; 

ΕΡΩΤΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

  1 α. Να  προσδιορίσετε  το ρόλο του έρωτα στη ζωή και των δύο φύλων και πώς αυτός πλέον διαμορφώνει τη στάση τους απέναντι στη ζωή. Να αναζητήσετε από το διαδίκτυο κείμενα όπου θα εξυμνείται ο έρωτας

v  β. Αφού αναγνωρίσετε τον κεντρικό χαρακτήρα του διηγήματος, να περιγράψετε το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο κινείται και τα στερεότυπα αυτού του πλαισίου.

v  γ. .Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά των προσώπων που δρουν στο διήγημα (κοινωνική θέση, οικονομική κατάσταση, ήθος, συμπεριφορά,...).

v  2. α) Να σκιαγραφήσετε τη μορφή του πατέρα και της μητέρας όπως μας αποκαλύπτονται στο κείμενο. Να αναφερθείτε στον κοινωνικό τους ρόλο ως άνδρας και γυναίκα και στα στερεότυπα που περιβάλλουν αυτόν το ρόλο. Να αιτιολογήσετε τα παραπάνω παραπέμποντας στο ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.

v  β) Να σχολιάσετε τις σχέσεις των μελών της συγκεκριμένης οικογένειας (πατέρας-μητέρα, πατέρας-κόρη, μητέρα-κόρη).

v  3. α) Αφού σκιαγραφήσετε την Ελενίτσα όπως διαφαίνεται μέσα από το κείμενο (ηλικία [περίπου], μορφή οικογένειας, τόπος διαμονής, κοινωνία κ.λπ.) σκεφτείτε πώς θα ήταν γραμμένο το διήγημα αν γραφόταν από ένα κορίτσι της ίδιας ηλικίας και των ίδιων χαρακτηριστικών;. Ποια τα συμπερασματά σας;

v  β) Προσπαθείστε να μπείτε στη θέση του πατέρα  και της  Ελενίτσας και να καταγράψετε στο ημερολόγιο του (1 σελίδα) το περιστατικό (γεγονότα, σκέψεις , συναισθήματα)

ΜΟΔΑ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ Η ενδυµασία και η σηµασία της για τον άνθρωπο

Η ενδυµασία αποτελείται από καθετί µε το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώµα του. Περιλαµβάνει δηλαδή τα ρούχα και τα συµπληρώµατά τους (αξεσουάρ), όπως είναι τα παπούτσια, οι τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Σ’ αυτήν περιλαµβάνονται επίσης τα κοσµήµατα, το µακιγιάζ, ακόµα και το χτένισµα.

 Η ενδυµασία έχει πολύ µεγάλη σηµασία στη ζωή του ανθρώπου. Καταρχάς, είναι απαραίτητη για την υγεία, γιατί προστατεύει το σώµα από τις άσχηµες καιρικές συνθήκες. Όµως, συνδέεται και µε τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Καθένας διαλέγει τον τρόπο µε τον οποίο ντύνεται ανάλογα µε την προσωπικότητά του. Ακόµη, υπάρχει αλληλεπίδραση µεταξύ ενδυµασίας και ανθρώπινης συµπεριφοράς. Γι’ αυτό, όταν κάποιος θέλει να κάνει µια σηµαντική αλλαγή στη ζωή του, φροντίζει να αλλάξει το ντύσιµό του προς το καλύτερο. Εκφράζει µ’ αυτόν τον τρόπο τη διάθεσή του για αλλαγή και βελτίωση του εαυτού του. Εξάλλου, όταν κάποιος είναι ωραία ντυµένος, νιώθει µεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, γεγονός που αντανακλάται στη συµπεριφορά του. Τέλος, τα χρώµατα που διαλέγει ο άνθρωπος για το ντύσιµό του όχι µόνο αποκαλύπτουν την προσωπικότητά του, αλλά επιδρούν και στη διάθεσή του.

 Η ενδυµασία µπορεί να δηλώνει την κοινωνική τάξη ενός ανθρώπου και τον ρόλο του µέσα σ’ αυτήν (π.χ. οι ειδικές βασιλικές ενδυµασίες), κάτι που συνέβαινε ιδιαίτερα στο παρελθόν. Επιπλέον, φανερώνει το φύλο του ανθρώπου. Για παράδειγµα, στον δυτικό πολιτισµό το φόρεµα αποτελούσε το χαρακτηριστικό γυναικείο ρούχο και τα παντελόνια το αντίστοιχο αντρικό. ενδυµασία µπορεί, επίσης, να δείχνει την ηλικία, όπως συνέβαινε µε τα κοντά παντελόνια που παλαιότερα τα φορούσαν µόνο τα µικρά αγόρια. Σε ορισµένες περιπτώσεις τα ρούχα, ιδίως οι στολές, φανερώνουν το επάγγελµα ενός ατόµου. Άλλες φορές, η ενδυµασία δηλώνει την εθνικότητα (π.χ. οι χαρακτηριστικές εθνικές ενδυµασίες), τη θρησκεία (π.χ. το µαντήλι που καλύπτει συχνά το πρόσωπο των µουσουλµάνων γυναικών) ή την ιδεολογία του ανθρώπου (π.χ. το ντύσιµο των χίπις).

 Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυµασίας αποτελεί η µόδα. Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίµατος που χαρακτηρίζουν µια χρονική περίοδο. Oι αλλαγές τηςµόδας εξαρτώνται από τις κοινωνικές και οικονοµικές συνθήκες, από τις αισθητικές αντιλήψεις κάθε περιόδου, καθώς και από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σήµερα η µόδα καθορίζεται κυρίως από τις επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την ενδυµασία. Σε γενικές γραµµές, η ενδυµασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας. Είναι µια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι µόνο για τα άτοµα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισµικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν. Αµπελιώτης, Αποστολόπουλος, Γεωργιτσογιάννη κ.ά., Οικιακή Οικονοµία, ΟΕ∆Β, 2012 (σελ. 90-91) (διασκευή)

. ΘΕΜΑΤΑ

 ΘΕΜΑ Α1. (µονάδες 15) [α] Για ποιους λόγους, σύµφωνα µε τον συγγραφέα του κειµένου, η ενδυµασία έχει µεγάλη σηµασία για τη ζωή του ανθρώπου; (60 έως 80 λέξεις)

[β] Με ποια επιχειρήµατα τεκµηριώνεται στο κείµενο η άποψη πως υπάρχει αλληλεπίδραση µεταξύ της ενδυµασίας και της ανθρώπινης προσωπικότητας; (60 έως 80 λέξεις

 [γ] Ποιοι παράγοντες, σύµφωνα µε τους συντάκτες του κειµένου, διαµορφώνουν τις τάσεις τις µόδας; (60 έως 80 λέξεις)

ΘΕΜΑ Α2. (µονάδες 10) [α] Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη («Η ενδυµασία ... το χτένισµα») και την τρίτη παράγραφο («Η ενδυµασία ... των χίπις») του κειµένου.

 [β] Με ποιες λέξεις επιτυγχάνεται η συνοχή στο εσωτερικό της δεύτερης παραγράφου («Η ενδυµασία ... διάθεσή του») του κειµένου;

 [γ]* Να εντοπίσετε το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική – επαγωγική) του επιχειρήµατος της β’ παραγράφου του κειµένου.

ΘΕΜΑ Β1. (µονάδες 15) [α] Να γράψετε µία συνώνυµη λέξη για καθεµιά από τις λέξεις του κειµένου µε την έντονη γραφή µε βάση τη σηµασία τους στο κείµενο («Καταρχάς», «διαλέγει», «αλλάξει», «δηλώνει», «αντιλήψεις») και να γράψετε από µία πρόταση χρησιµοποιώντας καθεµιά από τις συνώνυµες λέξεις

ΘΕΜΑ Β2. (µονάδες 10) [α] Να επισηµάνετε ποιες λέξεις και φράσεις στις περιόδους λόγου που ακολουθούν χρησιµοποιούνται µε µεταφορική / συνυποδηλωτική σηµασία: «Η ενδυµασία είναι απαραίτητη για την υγεία, γιατί προστατεύει το σώµα από τις άσχηµες καιρικές συνθήκες», «Η ενδυµασία µπορεί να δηλώνει την κοινωνική τάξη ενός ανθρώπου και τον ρόλο του µέσα σ’ αυτήν (π.χ. οι ειδικές βασιλικές ενδυµασίες), κάτι που συνέβαινε ιδιαίτερα στο παρελθόν», «[Η µόδα] είναι µια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι µόνο για τα άτοµα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισµικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν».

 [β] Να επισηµάνετε τις λέξεις του κειµένου που είναι ξενόγλωσσες και συνδέονται µε την ενδυµασία και να εξηγήσετε τον λόγο για τον οποίο ο συγγραφέας τις εντάσσει στο κείµενό του. [γ]* Κύριο χαρακτηριστικό του ακαδηµαϊκού λόγου είναι η χρήση λέξεων ή φράσεων που περιορίζουν τον απόλυτο χαρακτήρα των απόψεων του συγγραφέα. Να τεκµηριώσετε την άποψη αυτή, αντλώντας στοιχεία από την τρίτη παράγραφο του κειµένου.

 ΘΕΜΑ Γ. (µονάδες 50) [αΣτο πλαίσιο αφιερώµατος της σχολικής σας εφηµερίδας στη σύγχρονη νεότητα και τα προβλήµατά της δηµοσιεύτηκε άρθρο που παρουσίαζε την υποταγή των νέων στη µόδα ως την κύρια πηγή αυτών των προβληµάτων. Αποφασίζετε, λοιπόν, να δηµοσιεύσετε ένα απαντητικό κείµενο (περίπου 450 λέξεις) στο ίδιο έντυπο, στο οποίο αντικρούετε αυτή την επιχειρηµατολογία αφενός ως υπερβολική και αφετέρου ως µονόπλευρη, καθώς παραβλέπει τον σηµαντικότατο ρόλο που διαδραµατίζει η ένδυση στη ζωή των ανθρώπων.

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Ορισμός : o όρος είναι μετάφραση του αγγλικού Generation Gap. Εντοπίζεται στις διαφορές της γενιάς των ώριμων και της γενιάς των νέων, σε θέματα αντίληψης του κόσμου, του νοήματος της ζωής, του κύρους των αξιών, του τρόπου καθημερινής συμπεριφοράς.

  Αίτια εμφάνισης του φαινομένου :

     Α.   βιολογικά:

               I.      οι νέοι περνούν την εφηβεία με έντονες αλλαγές στη βιολογική τους υπόσταση, που επηρεάζουν την ψυχολογία τους και τους ωθούν σε συγκρούσεις με το περιβάλλον τους.   II.      ο μέσος όρος ζωής επιμηκύνθηκε, με συνέπεια οι ηλικιωμένοι να ριζώνουν στις καίριες θέσεις που κατέχουν και να μη τις εγκαταλείπουν.

      Β.  ψυχολογικά :

               I.      η έλλειψη αγάπης, στοργής, κατανόησης, συνεργασίας, αναγνώρισης των νέων από τους μεγαλύτερους   II.      οι νέοι θέτουν ουτοπικούς σκοπούς και θεωρούν τους μεγάλους υπεύθυνους για τη μη πραγματοποίηση τους  III.      οι νέοι, εξαιτίας της μεγαλύτερης σωματικής αντοχής, είναι ορμητικοί, ενθουσιώδης, οξύθυμοι. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι είναι επιφυλακτικοί, συνετοί και με ήπια συναισθήματα.  IV.      οι νέοι εντοπίζουν αντιφάσεις, ασυνέπεια στις συμβουλές και τις πράξεις των μεγάλων, με αποτέλεσμα να χάνουν την εμπιστοσύνη τους σ’ εκείνους   V.      η διαχρονική τάση των νέων για διαφοροποίηση από τις μεγαλύτερες γενιές. Οι νέοι αγαπούν την ανανέωση και συγκρούονται με το συντηρητισμό των μεγάλων οι οποίοι, έχοντας στα χέρια τους την εξουσία, , θέλουν να διατηρήσουν απείραχτα τα δικαιώματά τους και τους θεσμούς που έχουν δημιουργήσει.   VI.      οι νέοι υιοθετούν διαφορετικές συνήθειες, τρόπους σκέψης, διαφορετική εμφάνιση και διαφορετική ομιλία.  VII.      γενικότερα, τα χαρακτηριστικά των νέων διαφέρουν από εκείνα των μεγαλύτερων (προοδευτικότητα, αμφισβήτηση, αγνότητα, φιλελευθερισμός, αυθορμητισμός, ειλικρίνεια, ενεργητικότητα, αστάθεια  vs. συντηρητικότητα, συμβιβασμός, σταθερότητα στις θέσεις τους, υποκρισία, εφησυχασμός)

       Γ. κοινωνικά :

           I.      το οικογενειακό περιβάλλον δεν καλύπτει τις ανάγκες των σημερινών νέων. Οι γονείς πολλές φορές δεν μπορούν να ανταποκριθούν επάξια στο ρόλο του γονιού.  II.      η ταχύτητα των ρυθμών εξέλιξης : ζούμε στην εποχή της Υψηλής Τεχνολογίας, όπου όλα αλλάζουν πάρα πολύ γρήγορα, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη διαφορά αντιλήψεων από γενιά σε γενιά. III.      η χρεοκοπία των προτύπων :γονείς, δάσκαλοι, πολιτικοί ηγέτες. Οι νέοι διαπιστώνουν καθημερινά την υποκρισία και τη διαφθορά, συνεπώς απορρίπτουν την κόσμο των μεγάλων  IV.      οι νέοι θεωρούν τους μεγαλύτερους ως υπεύθυνους για το χάος και τον παραλογισμό της σύγχρονης εποχής, την χρεοκοπία των αξιών,  την θεοποίηση των υλικών αγαθών, τη μοναξιά και την αλλοτρίωση.  V.      η ανασφάλεια, η βία, το άγχος που επικρατούν στην εποχή μας, κάνουν τους νέους να απορρίπτουν αυτή την κοινωνία.

     VI.      οι υπερβολικές απαιτήσεις από τους μεγαλύτερους αυξάνουν τις υποχρεώσεις τους. Οι νέοι αδυνατούν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους σύμφωνα με τις επιθυμίες τους και οδηγούνται σε ρήξη στις σχέσεις τους.  VII.      η έλλειψη επικοινωνίας γονιών και παιδιών.

    Δ. πολιτικά:

       I.      οι μεγάλοι δημιούργησαν τα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα: οικολογικό, πόλεμους, πείνα, εξαθλίωση, παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, καταναλωτισμό και φθορά των αξιών.

    Ε. πνευματικά : 

           I.      η έκρηξη των γνώσεων που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια, οδήγησε στο σημείο τα σημερινά παιδιά να έχουν περισσότερες γνώσεις απ’ τους ώριμους ανθρώπους  II.      κάθε γενιά έχει διαφορετική βιοθεωρία και κοσμοθεωρία. Οι προσωπικότητες διαμορφώνονται από τις εκάστοτε οικονομικές, πολιτικές και ηθικές αρχές.   III.      οι νέοι προτιμούν τις ριζοσπαστικές αλλαγές, επειδή είναι ιδεαλιστές, ενώ οι μεγάλοι προτιμούν τις σταδιακές αλλαγές, που γίνονται με αργά και μικρά βήματα.

  Το χάσμα σήμερα είναι ευρύτερο γιατί :

               I.      οι αλλαγές στις μέρες μας είναι ραγδαίες, έτσι που όλο και πιο δύσκολα τις παρακολουθούν οι μεγάλοι, ενώ αντίθετα για τους νέους είναι η εποχή τους.   II.      οι νέοι σήμερα έχουν μεγαλύτερη μόρφωση και πιο πλατειά ενημέρωση, εξαιτίας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, των Μ. Μ. Ε . και της διάδοσης περισσότερων βιβλίων.  III.      οι νέοι είναι πιο ειλικρινείς, πιο ιδεολόγοι και φιλελεύθεροι. Έχουν ηθική και φιλοδοξίες. Αντίθετα, οι εκπρόσωποι της παλιάς γενιάς είναι συντηρητικοί και συμφεροντολόγοι, έχουν συμβιβαστεί και αντιδρούν στις αλλαγές. IV.      οι νέοι συμμετέχουν ενεργητικά στα κοινά και διεκδικούν θέσεις στην παραγωγή και τα αξιώματα. Οι μεγάλοι πάλι θεωρούν τους εαυτούς τους αυθεντίες, δεν εμπιστεύονται τις ικανότητες των νέων. Δημιουργείται έτσι ένα ανταγωνιστικό κλίμα, ο νέος πληγώνεται και χάνονται τα πλεονεκτήματα που θα ήταν αποτέλεσμα της πείρας των μεγάλων και του ενθουσιασμού των νέων.  V.      η νέα γενιά βιάζεται να γίνει ηγέτης, να πάρει τα ηνία στα χέρια της. Η παλαιότερη όμως γενιά θέλει εκείνη να καθορίζει ποιο είναι το σωστό και να διευθύνει. Έτσι οδηγούμαστε στη σύγκρουση των δύο γενεών.     

  Τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος :

           Α. οι μεγάλοι :

           I.      να εγκαταλείψουν την υπερβολική συντηρητικότητα  II.      να επιδιώξουν το διάλογο για να εξομαλυνθούν οι μεταξύ τους διαφορέςIII.      να προωθήσουν τους νέους σε υπεύθυνες θέσεις, ώστε να καθιερωθεί η συνεργασία μεταξύ τους. IV.      να πάψουν να είναι υποκριτές, για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των νέων. V.      να κατανοήσουν τα προβλήματα των νέων και την ιδιαιτερότητα της ηλικίας τους. VI.      να αποβάλουν τις προκαταλήψεις, το φανατισμό και το πείσμα.  VII.      με το παράδειγμά τους να δείχνουν το σωστό.

         Β. οι νέοι :

                   I.      να σέβονται την ώριμη γενιά και τις κατακτήσεις της II.      να μην είναι απόλυτοι αντιρρησίες.  III.      να αποβάλουν την αδιαφορία και την τάση για καλοπέραση. Να μην είναι κυνικοί, μηδενιστές και εύπιστοι, αλλά ορθολογιστές, ειλικρινείς, σοβαροί, υπεύθυνοι, εργατικοί και ανιδιοτελείς  IV.      να κατανοούν ότι για να απαιτούν δικαιώματα, πρέπει πρώτα να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

● Ακριβής προσδιορισμός του χρόνου και του τόπου με την καταγραφή της ημερομηνίας  στην αρχή  της σελίδας πάνω δεξιά.         Π.χ   Δευτέρα    25 Ιανουαρίου 2015.                

 ● Χρησιμοποίηση της φράσης «αγαπημένο μου ημερολόγιο » κάτω αριστερά .

 ● Αυστηρά χρονολογική παράθεση των γεγονότων που επιλέγει ο δημιουργός του να καταγράψει.

 ● Χρήση συνήθως πρώτου ενικού προσώπου. ( Υπάρχει περίπτωση το ημερολόγιο να απευθύνεται  σε   κάποιο τρίτο , συνήθως φανταστικό πρόσωπο, οπότε χρησιμοποιείται το δεύτερο ενικό πρόσωπο)

 ● Λόγος αυθόρμητος, απλός , καθημερινός , επιγραμματικός , συχνά συνθηματικός .

 ● Ύφος  απλό, προσωπικό,  ίσως  και γλαφυρό .

 ● Αν προορίζεται για δημοσίευση, τότε το ύφος είναι  πιο φροντισμένο και ο προσωπικός

     προβληματισμός αποκτά ευρύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά

ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

 Ορισμός :  είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου, που τη χαρακτηρίζει η βαθμιαία μετάβαση από την παιδική ηλικία στο στάδιο της ωριμότητας. Η λέξη προέρχεται ετυμολογικά από το ρ. εφηβεύω ( επί + ήβη [νεότητα] = γίνομαι έφηβος).

 Η εφηβεία είναι μια εποχή με αντιδράσεις · τρόποι εκδήλωσης της εφηβικής αντίδρασης : οι νέοι αντιδρούν με ποικίλους τρόπους προς τους ενήλικες ανάλογα με τη συμπεριφορά των ενηλίκων, την προσωπικότητά τους και το πρόβλημα που προκύπτει. Οι κυριότεροι τρόποι είναι :

1.      με (μικρές ή μεγάλες) επαναστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε παθογενή κοινωνική συμπεριφορά (παρανομία, ναρκωτικά, ομάδες περιθωρίου…).

2.      με εσωστρέφεια : κλείνονται στον εαυτό τους, θεωρούν πως οι γονείς τους δεν τους κατανοούν και αποσύρονται σε μια μοναξιά που οι γονείς δεν υποπτεύονται και που κάποιες φορές μπορεί να έχει απρόβλεπτα αποτελέσματα (αυτοκτονίες, ένταξη σε παραθρησκευτικές / παραψυχολογικές οργανώσεις).

 η εφηβεία μια εποχή γεμάτη αντιφάσεις :

1.      ο έφηβος καταπολεμά τις παραδοσιακές αξίες, αλλά και έχει ανάγκη από πρότυπα συμπεριφοράς και ακολουθεί ιδεολογίες ή πιστεύει τυφλά σε νέες αυθεντίες.2.      αμφισβητεί την προστατευτικότητα των γονιών, αλλά και τους κατηγορεί για αδιαφορία.3.      έχει ανάγκη από την παρουσία ανθρώπων γύρω του, αλλά και πολύ συχνά αποζητά την μοναξιά.4.      συνειδητοποίηση της σεξουαλικότητάς του, που άλλοτε τη διατυμπανίζει και άλλοτε προσπαθεί να την αποκρύψει.

 η εφηβεία μια εποχή γεμάτη αμφισβητήσεις :  τομείς που εντοπίζεται η αμφισβήτηση :

1.      δομή της κοινωνίας : κοινωνικές ανισότητες, εκμετάλλευση, συμβιβασμός, καταπίεση, δουλοπρέπεια.2.      θέση της νεολαίας στην κοινωνία : διεκδικούν την ενεργητική συμμετοχή τους στο κοινωνικό σύνολο.3.      πολιτικό σύστημα : αμφισβητούν το κύρος της εξουσίας που νομιμοποιεί την αδικία, την έλλειψη της ελευθερίας, της ειρήνης.4.      τις παραδοσιακές οικογενειακές σχέσεις(αυταρχισμός, υπερπροστασία των γονέων).5.      παραδόσεις (πατρίδα, θρησκεία, ήθη και έθιμα).6.      εκπαίδευση.7.      προσωπικές σχέσεις(φιλία, έρωτας…).

 Οι αλλαγές που παρατηρούνται στις σχέσεις εφήβων και των γονιών τους :

1.      το αλάθητο των γονέων κλονίζεται στην συνείδηση του νέου.2.      ο νέος διεκδικεί την αυτονομία του και την αναγνώριση της προσωπικότητας του.3.      επιδιώκει να απαλλαγεί από τον προστατευτικό κλοιό των γονέων, τον οποίο αντιλαμβάνεται ως καταπιεστική συμπεριφορά και παρέμβαση στην προσωπική του ζωή.

4.      θεωρεί τις ιδέες των γονέων του αναχρονιστικές, ξεπερασμένες και προσκολλάται σε ιδέες και τρόπους ζωής που τονίζουν τη διαφορά νοοτροπίας ανάμεσα σ’ αυτόν και τους γονείς του.Οι σχέσεις γίνονται πιο δυσχερείς, όταν οι γονείς αγνοούν την ιδιαιτερότητα της εφηβικής ηλικίας και τις εσωτερικές αλλαγές που βιώνει ο έφηβος. Τα προβλήματα περιορίζονται, όταν οι γονείς είναι φορείς προοδευτικών αντιλήψεων και μπορούν με το διάλογο να δημιουργήσουν μαζί του σχέσεις ουσιαστικής επικοινωνίας και αμοιβαίου σεβασμού.

 Τα προβλήματα ενός νέου στην εποχή μας :

1.      οι σπουδές του και ό,τι συνεπάγονται  αυτές (απομάκρυνση από το οικογενειακό περιβάλλον, οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια…)2.      το ζήτημα της επαγγελματικής του αποκατάστασης γίνεται εντονότερη σήμερα λόγω της αυξανόμενης ανεργίας και την έλλειψη σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού.                                                     3.      οι σχέσεις με το άλλο φύλο. Οι κοινωνικές προκαταλήψεις, ο πουριτανισμός (κυρίως στην επαρχία), τα ήθη και τα έθιμα δημιουργούν φραγμούς στην σεξουαλική απελευθέρωση του νέου.4.      υπάρχει πρόβλημα σωστής παιδείας και γενικότερης μόρφωσης, που να ολοκληρώνει την προσωπικότητα του νέου. Η σημερινή παιδεία στηρίζεται στην εξειδίκευση των γνώσεων και των προσανατολισμών (κυρίως επαγγελματικών) των νέων από πολύ νωρίς.5.      ένταξη στην κοινωνία ∙ αναζητώντας ο νέος σήμερα το κοινωνικό του στίγμα οδηγείται συχνά σε ανορθόδοξους τρόπους κοινωνικής προσαρμογής (επιθετικότητα, έγκλημα, άγχος, ναρκωτικά…)6.      το χάσμα γενεών (εντοπίζεται σε: οικογένεια, σχολείο, κοινωνία).7.      ηθικά προβλήματα · έλλειψη προτύπων και ιδανικών. Οι νέοι αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα επιλογών, καθώς διαπιστώνουν ότι όσα διδάχτηκαν από την οικογένεια και το σχολείο δεν γίνονται πράξη στην καθημερινή ζωή.8.      η έλλειψη χρόνου.

 Κατανομή ευθυνών :καθοριστικοί παράγοντες για την επίλυση των προβλημάτων είναι :

1.      κοινωνία : για τα προβλήματα των νέων οι ευθύνες αναζητούνται στην οικογένεια, την παιδεία, την πολιτεία και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Με την κατάλληλη αγωγή και την προβολή υψηλών ιδανικών οι παράγοντες αυτοί μπορούν να προλάβουν τέτοιου είδους προβλήματα.

2.      νέοι :οι νέοι δεν ευθύνονται βέβαια για την κοινωνική κατάσταση που τους κληροδότησαν οι μεγάλοι, όμως οφείλουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους για τα προβλήματα που δημιουργούν και που υφίστανται και οι ίδιοι τις συνέπειές τους. Απαιτείται προσπάθεια για συνεχή αυτοβελτίωση και συνεργασία με τους μεγαλύτερους ώστε να οδηγηθούν στην επίλυση των προβλημάτων τους.

 Ληπτέα μέτρα για την επίλυση των προβλημάτων της εφηβείας :

1.      κοινωνικοποίηση των νέων με το διάλογο

2.      παιδεία, αγωγή και επαγγελματική εξειδίκευση  που να εφοδιάζουν το νέο, εκτός από τα επαγγελματικά εφόδια, και με τις ανάλογες αρετές, όπως  αγάπη, δικαιοσύνη,  ελευθερία,  αισιοδοξία,  αλληλεγγύη,  θάρρος,  αυτογνωσία και αυτοπειθαρχία.

               Η λύση είναι δυνατή, όταν κάθε φορέας αναλάβει τις ευθύνες του και συνειδητοποιήσει το  

               χρέος του απέναντι στη νεολαία. «Όταν πάψουμε να συμπαθούμε τη νεότητα, τότε το έργο

               μας σ’ αυτό τον κόσμο τελείωσε» (ΜMcDonald, Άγγλος πολιτικός, 1866 – 1937).