ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

                              ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ    ΧΡΌΝΟΣ   -    ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

Ψυχαγωγία είναι η προσπάθεια με σκοπό να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου γεμίζοντάς τον με δραστηριότητες, που να φέρνουν αποτελέσματα αντίθετα από εκείνα της εργασίας, δηλ. αισθήματα χαλάρωσης, ευχαρίστησης, φυγής από τη μονοτονία και τη ρουτίνα. Ψυχαγωγία σημαίνει ό,τι ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες «σχόλη», δηλ. κατάπαυση εργασίας, χαλάρωση κάθε προσπάθειας. Διακρίνεται σε : νόθα (=κακή) και γνήσια (=καλή). Ελεύθερος χρόνος, είναι ο χρόνος που δεν «ξοδεύουμε» σε μια σταθερή υποχρεωτική απασχόληση.

2 Παράγοντες που συντελούν στην αύξηση του ελεύθερου χρόνου :

1.      η μηχανοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, με την τεχνολογική πρόοδο.

2.      οι εργασιακές κατακτήσεις μέσω των συνδικαλιστικών διεκδικήσεων (μείωση ωραρίου, πενθήμερη απασχόληση, αύξηση αργιών κ.α.)

3.      η αξιοποίηση  των τεχνολογικών μέσων (στις συγκοινωνίες, στις μεταφορές και στο χώρο της επικοινωνίας).

4.      η εξειδίκευση.

5.      η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, που δίνει στα άτομα τη δυνατότητα να μην καταφεύγουν στην υπέρ-εργασία.

6.      η άνοδος του πνευματικού-μορφωτικού επιπέδου, που έστρεψε τους ανθρώπους και σε άλλες εκδηλώσεις πέρα από την εργασία του.

2 Ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος : παρόλα αυτά, ο άνθρωπος της εποχής μας δεν έχει τελικά ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή του και αυτό οφείλεται :

1.      στο γρήγορο ρυθμό της ζωής του.

2.      στο κυνήγι της οικονομικής και επαγγελματικής καταξίωσης, στο οποίο έχει επιδοθεί και στον έντονο ανταγωνισμό.

3.      στον καταναλωτικό τρόπο ζωής του.

4.      στην οικονομική κατάσταση των ανθρώπων(πολλοί αναγκάζονται να εργάζονται σε δύο και τρεις δουλειές για να τα «βγάλουν πέρα») .

5.      στη δυσκολία στη μετάβαση προς και από την εργασία (υπερβολικός αριθμός αυτοκινήτων, μποτιλιάρισμα), που δημιουργεί αρκετό «νεκρό» χρόνο.

        Η ψυχαγωγία, λοιπόν, στις μέρες μας είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ εξαιτίας :

1.      της απομόνωσης στις ανθρώπινες σχέσεις (ο άνθρωπος χάνεται μέσα στην ανωνυμία των μεγαλουπόλεων, είναι άγνωστος μεταξύ αγνώστων, οι σχέσεις είναι τυπικές ή και ανύπαρκτες, μοναξιά).

2.      του άγχους και των ψυχολογικών προβλημάτων, εξαιτίας της απομόνωσής του από τους άλλους ανθρώπους, αλλά και εξαιτίας των ρυθμών ζωής που έχουν επιβληθεί.

3.      της ανασφάλειας, εξαιτίας των συνθηκών ζωής, (αύξηση της εγκληματικότητας, βία, έλλειψη εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο κ.α.).

2 Η ανάγκη για ψυχαγωγία :η ψυχαγωγία είναι τόσο απαραίτητη στον άνθρωπο όσο οι άλλες βιολογικές του ανάγκες, γιατί :

1.      αναζωογονεί και απαλλάσσει από την ανία της μονότονης εργασίας.

2.      προσφέρει ψυχική ευχαρίστηση.

3.      καλλιεργεί, ωριμάζει το άτομο και συντελεί στη συγκρότηση της προσωπικότητάς του (απόκτηση ευρύτερων πνευματικών και κοινωνικών ενδιαφερόντων).

4.      συντελεί στην σωματική και ψυχική ισορροπία (απαλλάσσει από το άγχος και την απομόνωση.

5.      δίνει ερεθίσματα για δημιουργία.

         Η ψυχαγωγία είναι απαραίτητη κυρίως για τους νέους, οι οποίοι σ’ αυτή την ηλικία διαμορφώνουν   .    το χαρακτήρα τους και θέτουν τα θεμέλια, που θα στεριώσουν τη μετέπειτα ζωή τους.

2 Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές και τον τρόπο ψυχαγωγίας του ατόμου:

1.      η πνευματική καλλιέργεια και η γενικότερη παιδεία του.

2.      η οικονομική του άνεση.

3.      το ευρύτερο περιβάλλον  και οι δυνατότητες που του παρέχει (π.χ. πόλη – επαρχία)

4.      το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο του κοινωνικού περίγυρου, που μέσα σ’ αυτό ζει και κινείται το άτομο.

5.      οι προσωπικές ανάγκες.

6.      η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου.

7.      τα Μ.Μ.Ε. και τα πρόσωπα (και τα πρότυπα) που προβάλλονται.

8.      η ηλικία.

9.      ο ρυθμός της ζωής του.

10.  η φύση της εργασίας του.

11.  οι προσωπικές αντοχές του.

2 Μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας :

1.      η μελέτη βιβλίων.

2.      το (καλής ποιότητας) θέατρο και ο κινηματογράφος.

3.      το άκουσμα μουσικής.

4.      τα ενημερωτικά και επιμορφωτικά προγράμματα της τηλεόρασης αποτελούν φθηνή  και άμεση ψυχαγωγία για όλες τις ηλικίες.

5.      ο αθλητισμός και τα παιγνίδια κίνησης(σπορ), καλλιεργούν το σώμα και το πνεύμα.

6.      η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις.

7.      τα ταξίδια (κυρίως σε άλλες χώρες), με τα οποία δίνεται η δυνατότητα επαφής και γνωριμίας με άλλους πολιτισμούς.

8.      η επαφή με τη φύση, που ξεκουράζει και αναζωογονεί το πνεύμα και ξυπνά τις αισθήσεις.

9.      η επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα.

2 Τα αποτελέσματα της γνήσιας ψυχαγωγίας:

1.      συντηρεί και ανανεώνει τη χαρά και τη δύναμη της ζωής.

2.      σωματική και ψυχική ευφορία.

3.      επιβράβευση της νίκης στον αγώνα ή η χαρά της συμμετοχής.

4.      η ψυχική ισορροπία.

2 Μορφές της νόθης ψυχαγωγίας:

1.      τα ανόητα ηλεκτρονικά παιγνίδια (παθητικοποιούν τη σκέψη, περιορίζουν τη φαντασία, εμποδίζουν την επικοινωνία).

2.      τα τυχερά παιγνίδια (προκαλούν εθισμό, επιβαρύνουν οικονομικά το άτομο).

3.      η χρήση των μηχανών και η μανία της ταχύτητας (εγκυμονεί κινδύνους για την σωματική ακεραιότητα, ταύτιση της προσωπικής αξίας με τα συγκεκριμένα αντικείμενα).

4.      τα ναρκωτικά (φθείρουν τη σωματική υγεία, προκαλούν ψυχικές διαταραχές, περιθωριοποιούν, προκαλούν εθισμό).

5.      τα νυχτερινά κέντρα(φθείρουν την υγεία, δεν ευνοούν την επικοινωνία με την εκκωφαντική μουσική).

6.      η παρακολούθηση κακής ποιότητας θεαμάτων και πολιτιστικών έργων (προβάλουν αρνητικά πρότυπα, υποβαθμίζουν τη νοημοσύνη και την αισθητική, κύριο θέμα τους η προβολή της βίας και της εγκληματικότητας και η ηρωοποίηση τους ).

7.      η εκτόνωση στο γήπεδο με εκδηλώσεις χουλιγκανισμού (βίαιη κοινωνική συμπεριφορά, αρνητική εκτόνωση της ενέργειάς του ατόμου).

2 Οι αιτίες και οι συνέπειες της νόθης ψυχαγωγίας :

         Αιτίες :

1.      η αμηχανία και το άγχος.

2.      η κατάθλιψη και η ανία.

3.      η αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο.

        Συνέπειες :

1.      φθείρει και αφανίζει τη χαρά της ζωής.

2.      κάνει τη ζωή πιο δύσκολη, αρρωστημένη.

3.      ο άνθρωπος ταπεινώνεται και υποβιβάζεται.

4.      αδυναμία και θλίψη.

2 Λύσεις για την ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων από την πολιτεία :

Η πολιτεία μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αξιοποιήσουν σωστά τον ελεύθερο χρόνο τους με :

1.      τη δημιουργία αθλητικών χώρων και γυμναστηρίων με ελεύθερη είσοδο.

2.      την ίδρυση θεάτρων, αιθουσών μουσικής, χορού κ.λ.π., κυρίως σε υποβαθμισμένες περιοχές και στην ύπαιθρο.

3.      προβολή από τα Μ.Μ.Ε. υψηλής ποιότητας θεαμάτων.

4.      έλεγχος των εμπορευματοποιών του ελεύθερου χρόνου (κυρίως όσων ασχολούνται με διακίνηση ναρκωτικών, παράνομα ηλεκτρονικά παιγνίδια, νόθευση ποτών κ.α.).

5.      δημιουργία κέντρων ψυχαγωγίας που θα λειτουργούν ως χώροι συνάντησης και επικοινωνίας των νέων.

6.      προώθηση των πολιτιστικών συλλόγων, στους οποίους οι νέοι θα μπορούν να εκφραστούν καλλιτεχνικά, να ασχοληθούν με το θέατρο, τη μουσική, τη φωτογραφία κ.α.

     Στόχος της πολιτείας πρέπει να είναι η αισθητική αγωγή και καλλιέργεια των νέων μέσω του    περιεχομένου και του γενικότερου προσανατολισμού της εκπαίδευσης.

2 Προτάσεις  για στροφή του ανθρώπου στην ορθή ψυχαγωγία :

      Εκτός από την πολιτεία, πρέπει και ο ίδιος ο άνθρωπος :

1.      να κατανοήσει το νόημα της ζωής και την ευθύνη που έχει απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους.

2.      να συνειδητοποιήσει ότι οι αρνητικοί τρόποι ψυχαγωγίας δεν επιλύουν τα υπάρχοντα προβλήματα, αντίθετα δημιουργούν νέα, κάποιες φορές και δυσεπίλυτα.

3.      να προσπαθήσει να έρθει σε αληθινή επαφή με τους συνανθρώπους του, για να γεφυρώσει το χάσμα της μοναξιάς, που τρομάζει και οδηγεί πολλές φορές σε άσχημες διεξόδους.

4.      να έρθει σε επαφή με τη φύση, μιας και η φύση αποτελεί πρωταρχική μορφή ψυχαγωγίας, γιατί μαθαίνει τον άνθρωπο να ζει πραγματικά.